Tinnitus en in paniek

Tinnitus. Het is een geluid dat alleen in je eigen hersenen bestaat. Niemand anders hoort het. Het houdt je als het ware gevangen, 24/7. Het is vooral voor de verschillende hulpverleners belangrijk dat er meer bewustwording ontstaat van dit probleem. Je ziet bij de meeste artsen een soort hopeloosheid rond tinnitus. 'Leer er maar mee leven', is het devies, maar als zorg moet je meer kunnen bieden. Dat neemt de paniek, angst of machteloosheid niet weg. Wat moet je weten en wat kan je doen?

Er bestaan goede, gevalideerde vragenlijsten waarmee je op een betrouwbare en herhaalbare manier kunt vaststellen hoe erg het oorsuizen bij iemand is. Daarnaast kan een patiënt bij een audiologisch centrum laten testen welke frequentie en welke geluidsterkte het beste overeenkomen met het geluid dat hij of zij hoort. Bovendien hangen de hersengebieden die met de verwerking van geluid te maken hebben, fysiek nauw samen met emotionele kernen. Alleen al daardoor kun je begrijpen dat mensen met tinnitus snel in een vicieuze cirkel kunnen raken van toenemende paniek en angst.

Oorzaak vaak niet aanwijsbaar

De meeste mensen gaan – vooral in die eerste fase – op zoek naar de oorzaak, maar die is niet altijd aanwijsbaar. Blootstelling aan te hard geluid tijdens een concert of een te hoog volume op je telefoon zijn boosdoeners. Jongeren hebben er daarom steeds vaker last van. Maar op latere leeftijd kan ook veroudering de oorzaak zijn. Met name het slakkenhuis – waar het geluid wordt omgezet in zenuwprikkels - gaat dan minder goed functioneren. De hersenen passen zich daar op aan, ze proberen dat verlies te compenseren.

Begrijpen wat tinnitus is

Een nieuw inzicht is dat oorsuizen ontstaat doordat de hersenen zich onvolledig aanpassen. Door een beschadiging aan het trommelvlies, de middenoorbeentjes of in het slakkenhuis ontstaat gehoorverlies. Het is dus niet het gehoorverlies zelf dat een geluid veroorzaakt – een suizen of fluittoon – maar de manier waarop de hersenen zich daaraan aanpassen. Je zou denken dat gehoorverlies de activiteit van de hersenen doet afnemen, maar het tegenovergestelde gebeurt: ze worden juist actiever. Onderzoek wijst uit dat mensen die tinnitus hebben, dat vaak horen op de toonhoogtes waarop ze gehoorverlies hebben. Iemand hoort echt een geluid, maar er is geen akoestische trilling. Je hoort iets als gevolg van extra zenuwactiviteit. Maar ook niet iedereen met tinnitus heeft gehoorverlies.

Fantoompijn

Tinnitus is te vergelijken met fantoompijn. Net zoals je bij fantoompijn echt pijn voelt aan ledematen die er niet meer zijn, is het bij tinnitus zo dat je de geluidsfrequentie die je mist, ervaart als geluid.

Behandeling

Huidige behandelingen van tinnitus zijn gericht op het leren omgaan met de last die tinnitus met zich meebrengt. Het laten verdwijnen van het oorsuizen is nog niet mogelijk. Er bestaat immers nog geen oplossing. Hier vind je meer informatie over behandeling en lopende onderzoeken.

Paniek en radeloosheid

Sommige mensen raken door tinnitus dusdanig in paniek, dat ze aan niets anders meer kunnen denken. Een enkeling kan hierdoor zelfs niet meer eten en slapen. Dit gebeurt nogal eens in de beginfase of als het geluid in een latere fase (ineens) erg overheersend is. Continu geluid in je hoofd hebben kan erg beangstigend en vermoeiend zijn en je hebt er geen directe controle over. Het zijn dan ook meestal de ‘controlefreaks’ die in paniek raken en vaak zijn het relatief jonge mensen; twintigers, dertigers en veertigers. Angst is een slechte raadgever.

Tips voor wat je kunt doen als je in paniek bent door tinnitus

Probeer niet te zoeken naar de oorzaak. Het vaak niet aanwijsbaar en neemt je probleem niet weg.
Stop met het zoeken op internet! Negatieve verhalen helpen je beslist niet om vooruit te komen. De oplossing zit in jezelf.
Probeer niet van je geluid af te komen. Het is makkelijker om te bedenken hoe je meer rust (in je hoofd) kunt krijgen dan hoe je van tinnitus af moet komen.
Luister heel bewust naar je tinnitus, zonder er een oordeel over te hebben. Besef dat het geluid je geen kwaad wíl en kán doen, het is je eigen waarschuwingssignaal. Draai in gedachten de volumeknop zachter. Concentreer je vervolgens op een geluid in je omgeving.
Probeer het geluid dat je ervaart te associëren met iets positiefs. Hoor je krekels denk dan bijvoorbeeld aan ontspannen avond in Frankrijk. Hoor je een fluitketel denk dan aan het vooruitzicht van een lekkere kop thee.
Weet dat als tinnitus door stress kan verergeren, je het ook kan verminderen.
Heb je iets niet verwerkt, ga er dan mee aan de slag en zoek zo nodig hulp.
Ontspan, als je spieren ontspannen, gaat de druk van de zenuwbanen af en krijgt de hersenstam minder prikkels.
Kijk ontspannen naar beneden, zo kom je makkelijker uit je hoofd. Laat je onderkaak ontspannen zakken. Laat je schouders zakken. Ga met je aandacht naar je voeten. Adem rustig in en uit. Laat alle spanning uit je lichaam met een diepe zucht los en laat daarbij de schouders zakken.
Laat je masseren als je nek- en schouderspieren gespannen zijn.
Besteed aandacht aan je voeten. Neem een wisselbad of laat ze masseren.
Stel je bij het douchen voor dat alle spanning met het water meegaat.
Praat niet steeds over de tinnitus. Doe je dit wel, dan gaat je aandacht er steeds naartoe en haal je het naar de voorgrond.
Wat heb jij nodig? Luister naar je lichaam en pas je daar op aan.
Zoek afleiding, hoe meer afleiding je hebt, hoe minder je met tinnitus bezig bent. Doe iets wat je leuk vindt. Ga sporten, werken, luister rustgevende muziek, tuinieren, wandelen…
Een rustgevend middel als CBD-olie, valeriaan of magnesium(citraat) kan helpen. Overleg met een arts.
Tien tips om lekker te slapen.

Vertrouw erop dat het beter kan gaan.

Samen sta je sterk(er) - in gesprek met anderen

Samen sta je sterk(er). Je bent niet alleen. Ontdek de kracht van (h)erkenning en ontmoet mensen in hetzelfde schuitje en met een vergelijkbare aandoening. Wissel informatie en adviezen uit. Of geef zelf tips. Veel bijeenkomsten vinden (nog) digitaal plaats (via Teams bijvoorbeeld). Houd de agenda in de gaten voor data waarop bijeenkomsten, gespreksgroepen en Webinars plaatsvinden.

Boekentips

Eerste hulp bij Oorsuizen van Olav Wagenaar
Klein geluk als je ziek bent van Maria Grijpma en Inge Jager

Handvatten

Hoormij.NVVS is zich bewust van de weg die mensen met tinnitus afleggen en biedt handvatten in dit proces. Van de eerste klachten tot er succesvol mee omgaan.

Medische informatie

De Patiëntentool biedt informatie over de KNO-richtlijn tinnitus in voor leken duidelijke taal. Ook voor huisartsen, waar de meeste mensen met tinnitus het eerst terechtkomen, heeft Hoormij.NVVS een leidraad ontwikkeld. Deze is gratis te downloaden. Op zoek naar een een hulpverlener? Bekijk het overzicht hulpverleners tinnitus.