Hyperacusis en het oor

Om te begrijpen hoe hoorproblemen als hyperacusis en tinnitus ontstaan, moet je weten hoe het oor werkt en hoe de hersenen geluid verwerken.

Van het oor tot de thalamus

Geluidsverwerking (auditieve versterking) vindt plaats in het traject van het oor naar de cortex:

• vanuit het binnenoor loopt een zenuw naar de hersenstam die bestaat uit diverse kernen
• elke hersenstamkern bevat 10.000 tot 100.000 zenuwcellen. Die verwerken het geluid en maken contact met de zenuwcellen uit de volgende hersenstamkern
• uiteindelijk komt de geluidsprikkel via de thalamus (ruim 400.000 zenuwcellen) in de auditieve cortex (ruim 10 miljoen zenuwcellen) en wordt het geluid waargenomen.

Het gehoor

Bij hyperacusis heeft het gehoor een verminderd dynamisch bereik. Dit houdt in dat snelle veranderingen in geluid moeilijk worden verwerkt. Ook betekent het dat geluiden niet meer worden gedempt of gefilterd en dat geluiden hard, vervormd of scherp binnenkomen. Daarnaast heeft hyperacusis alles te maken met hersenactiviteit: er gaat iets mis in het omzetten van geluid in een neurale prikkel die zorgt voor hersenactiviteit.

De hersenen

Bij het traject van geluidsverwerking raken van het oor tot diep in de hersenen steeds meer zenuwcellen betrokken. Hyperacusis ontstaat waarschijnlijk als een afwijking in de activiteitenopbouw van de hersenen. Deze veronderstelling is gebaseerd op proefdieronderzoek. Als bij proefdieren een gehoorverlies wordt aangebracht, blijkt de hersenactiviteit toe te nemen – terwijl je het tegenovergestelde zou verwachten. Hersenen hebben blijkbaar de neiging tot overcompensatie, ook bij kleine gehoorverliezen. Dat kan ertoe leiden dat mensen een geluid als te scherp of te hard ervaren.

Tinnitus ontstaat vermoedelijk op dezelfde manier: als aandoening waarbij de auditieve versterking afwijkt en zelfs hersenactiviteit veroorzaakt (waargenomen als tinnitusgeluid) als er geen geluid is. Je kunt het vergelijken met fantoompijn: mensen bij wie bijvoorbeeld een been is afgezet voelen soms jeuk in de teen die ze niet meer hebben.