Evenwichtsproblemen bij kinderen
“Evenwichtsproblemen bij kinderen. We wisten heel lang niet dat dit kan. Als je er niet naar kijkt, dan zie je het ook niet.”, aldus dr. Josine Widdershoven, KNO-arts bij het MUMC+, en gespecialiseerd in evenwichtsstoornissen bij kinderen. “Als uit de neonatale gehoorscreening gehoorverlies blijkt, moet je eigenlijk ook direct het functioneren van het evenwicht testen. Is er iets mis, dan is het van belang om zo vroeg mogelijk te starten met fysiotherapie om zo de reflexen te trainen. En dan zijn er ook nog kinderen mét evenwichtsproblemen zonder gehoorverlies. Betere screening en vroegtijdige behandeling, daar pleit ik voor.”
Tekst Marjolijn Dekker Beeld MUMC+
.jpg)
Josine studeerde in dezelfde periode af als
Raymond van de Berg en ze begonnen tegelijkertijd hun carrière in het MUMC+. Daar was professor Kingma de expert op het gebied van evenwichtsaandoeningen. Door de toestroom van patiënten ontstond al snel een onderlinge verdeling, waarbij Josine zich richtte op kinderen: “Stress, druk op school, ouders die in scheiding liggen, aanstellerij; dat zijn zomaar wat redenen die (huis)artsen opperen bij kinderen die met vage klachten als duizelig- en misselijkheid op het spreekuur komen. Die redenen kloppen misschien soms, maar zeker niet altijd. Er zijn ook kinderen met tinnitus of de ziekte van Ménière. Het is goed dat hier meer aandacht voor komt en dat ze de (h)erkenning krijgen die ze verdienen. Net als bij volwassenen.”
Signalen
Een evenwichtsstoornis is soms al bij baby’s merkbaar. Bij het leren omrollen, zitten of lopen, kunnen verminderde opvang- en evenwichtsreacties ervoor zorgen dat de motorische ontwikkeling langzamer verloopt dan bij leeftijdsgenootjes. Sommige baby’s liggen niet graag op hun buik en blijven liever op hun rug spelen. Of ze blijven in dezelfde houding zitten of liggen en zijn niet bij machte dat te veranderen. Er zijn twee vragen waarbij de ‘bellen moeten gaan rinkelen’:
- was je kind ouder dan 18 maanden toen het ging lopen én...
- is je kind onhandig?
Ouders herkennen het vaak gelijk als je vraagt of hun kind sneller struikelt of onhandiger is. Lopen op oneffen ondergrond, zoals op het strand, waarbij je voeten een beetje wegzakken, is moeilijk. Net als wandelen in het donker. Bij oudere kinderen merk je dat sporten, (leren) fietsen en hand- en balvaardigheden veel energie kosten.”
Screening
Hoe eerder de diagnose, hoe eerder je met therapie en ondersteuning de motorische ontwikkeling kunt stimuleren. Dat begint met een goede screening en aanvullend onderzoek. “Met de neonatale gehoortest is bij een baby een afwijking aan het gehoor snel te ontdekken. Van de gemiddeld 200.000 kinderen die jaarlijks worden geboren in Nederland, krijgt 1 op de 1.000 te maken met gehoorverlies. Naar schatting een derde daarvan heeft ook te maken met evenwichtsproblemen. En dan hebben we het nog niet over kinderen zonder gehoorverlies, maar mét een evenwichtsaandoening. Die zijn er ook, maar daar wordt nog niet naar gekeken. Pas sinds de laatste acht jaar staan we intensiever stil bij kinderen.”
Onderzoek
In Nederland kijkt alleen het MUMC+ naar het evenwicht van baby’s uit Limburg en Brabant die opvallen tijdens de gehoortest. Josine: “Wij screenen alleen kinderen met perceptief gehoorverlies (in het binnenoor). Ze zitten bij hun ouder op schoot op een bureaustoel terwijl deze rondjes draait. Als hun ogen niet meebewegen, dan klopt er iets niet. Oudere kinderen laten we zelf, met hun ogen dicht, rondjes draaien. Het zou prachtig zijn als KNO-artsen en consultatiebureaus over het hele land hieraan meewerken, maar zover zijn we nog niet. Wél vindt momenteel in Vlaanderen een onderzoek plaats om vast stellen hoe vaak evenwichtsproblemen bij kinderen voorkomen. Wordt bij die eerste test iets afwijkends geconstateerd, dan volgt aanvullend onderzoek (zie kader).”
Het aanvullend evenwichtsonderzoek bestaat uit:
- Head Impulse Test (HIT) - Bij deze test fixeert de patiënt zijn ogen op een voorwerp, waarna de arts het hoofd van de patiënt snel naar links en rechts beweegt. De test is negatief als de patiënt in staat is te blijven focussen (gezonde patiënten). Door de reactie van de ogen is de werking van het kanalensysteem te evalueren. Een camera registreert de oogbewegingen.
- Vestibular Evoked Myogenic Potential (VEMP) - Bij dit onderzoek kijken we naar een deel van het evenwichtsorgaan dat de spanning in de nekspieren controleert en automatisch bijstelt. Hierbij plakken we elektroden op de nekspieren. Via een blokje achter het oor krijg je harde geluiden aangeboden. Dit geluid beïnvloedt, via het evenwichtsorgaan, ook de nekspieren. Er treedt een subtiele verandering van spierspanning op die via de elektroden te meten is.
- Draaistoeltest - De patiënt wordt rond gedraaid in een draaistoel in een volledig verduisterde kamer. De respons van het evenwichtssysteem op deze prikkel wordt geregistreerd.
Behandeling
“Bij een gebrek aan evenwichtsfunctie is, afhankelijk van de ernst, motorische therapie bij een kinderfysiotherapeut van essentieel belang om de verdere motorische ontwikkeling te stimuleren. De behandeling bestaat uit oefen- en bewegingstherapie. Bij zuigelingen krijgen ouders adviezen om de behandeling bij de dagelijkse verzorging te betrekken. Zo kun je baby’s al vroeg laten kennismaken met omrollen, liggen en spelen op de buik, daardoor worden ze sterker en krijgen ze een betere hoofd- en rompbalans. Ook leren ze zo omgaan met houding- en bewegingsveranderingen. Daarnaast is het goed om kinderen op blote voeten te laten spelen, kruipen en lopen. Hierdoor kunnen ze gemakkelijker hun evenwicht bewaren tijdens staan en lopen. Stevige schoenen die voldoende steun geven, zijn de volgende essentiële stap. En blijf ze aanmoedigen, door ze te laten spelen op bijvoorbeeld driewielers, fietsen – al dan niet met zijwieltjes - of steps.
Er is nog een wereld te winnen, maar de komst van het Vestibulo-Cochleair Implantaat (VCI) - een evenwicht- én gehoorimplantaat inéén kan levensveranderend zijn voor veel mensen, vooral voor kinderen.”
Lees ook