Spraakafzien en Nederlands met Gebaren (NmG)

Bij slechthorendheid is het niet perse zo dat zacht geluid niet gehoord wordt. Wanneer verschillende toonhoogtes in meer of mindere mate uitgevallen zijn, kan spraak vervormd doorkomen. Spraak wordt meestal wel gehoord maar niet verstaan. Naast hulpmiddelen als het hoortoestel en huisaanpassingen kan spraakafzien, ofwel liplezen, een belangrijke ondersteuning bieden bij het spraakverstaan. Datzelfde geldt voor NmG: Nederlands met Gebaren.

Spraakafzien (liplezen)

Het woord ‘liplezen’ is wat ongelukkig gekozen: niet alleen het mondbeeld geeft informatie, maar ook de gezichtsuitdrukking en de ondersteunende gebaren die iemand maakt. Vandaar dat we liever de term ‘spraakafzien’ gebruiken.
Het aflezen van spraak betekent niet letterlijk het gesprek kunnen lezen. We kunnen slechts groepen mondbeelden onderscheiden, die alle verschillende klanken bevatten. Binnen een mondbeeld zijn de klanken verwisselbaar. Dit betekent dat slechts een deel van de informatie die met het gehoor gemist wordt, aangevuld kan worden door middel van spraakafzien.

We onderscheiden 8 groepen mondbeelden:
•    p-b-m: lippen op elkaar bv. paard-baard-maart
•    f-v-w: onderlip tegen boventanden bv. fel-vel-wel
•    t-d-n-l; tong achter boventanden bv. teen-deen-neen-leen
•    k-g-h-r; tong omhoog achter in de mond bv. kaas-gaas-haas-raas
•    a-aa; mond open bv. bal-baal
•    oo-oe-uu-o-u; de mond is rond bv. boor-boer-buur
•    ee-e-ie-i; de mond is breed bv. beest-best en vies-vis
•    samengestelde klanken bv. ooi-eeuw etc.

Cursussen Spraakafzien
In Nederland zijn er veel logopedisten die een aanvullende cursus Spraakafzien gevolgd hebben. Zij begeleiden slechthorenden, hetzij in groepsverband, hetzij individueel.
De voordelen van een cursus in groepsverband:
•    je leert niet alleen het mondbeeld van de docente kennen, maar ook dat van de andere cursisten
•    samen oefenen is gezellig en werkt stimulerend
•    contact met lotgenoten wordt over het algemeen als zeer positief ervaren; men heeft het gevoel even ‘onder ons’ te zijn

Leren spraakafzien wordt door zorgverzekeraars gezien als een logopedische behandeling en een cursus wordt dus meestal vergoed. Je hebt een verwijzing nodig van je huisarts of kno-arts. De aard en mate van slechthorendheid hebben geen invloed op de verwijzing.

Tip: kijk eens op YouTube bij spraakafzien of op www.liplezer.com.

Nederlands met Gebaren (NmG)

Nederlands met Gebaren, of kortweg NmG, is gesproken Nederlands ondersteund met gebaren. Bij NmG blijf je gewoon Nederlands praten en ondersteun je de belangrijkste woorden met gebaren. Je maakt dus het gesproken Nederlands visueel.
NmG is geen echte taal in tegenstelling tot NGT (Nederlandse GebarenTaal) die door dove mensen gebruikt wordt. NGT heeft een andere grammatica, een andere zinsopbouw en gebruikt minder en vaak andere mondbeelden. Zowel NGT als NmG gebruiken wel dezelfde gebaren. Naast de gebaren zijn ook mimiek en lichaamstaal heel belangrijk.

Vaak rijst de vraag of NGT een wereldtaal is. Dit is niet zo: ieder land, zelfs vaak iedere streek, kent zijn eigen gebaren. Dat komt omdat NGT geen gemaakte taal is, net zo min als het Nederlands een taal is die is bedacht. Talen ontwikkelen zich spontaan, overal waar mensen willen communiceren.

Cursussen NmG
Om je communicatiemogelijkheden te vergroten, kan je een NmG-cursus volgen. Je hebt hiervan het meeste resultaat als ook je partner, vriend(in), buurman/-vrouw of kennis meedoet. Zo kan de communicatie tussen jullie beiden een stuk verbeterd worden, of ten minste een stuk minder vermoeiend. NmG-cursussen worden verspreid over het land gegeven. Deze zijn niet altijd gratis; de kosten variëren nogal.

Tip: kijk eens op de volgende site:  www.gebarencentrum.nl Of kijk op YouTube bij NmG.

Oefengroepen spraakafzien en NmG

Nadat je een cursus spraakafzien hebt gevolgd bij een officiële logopedist, of nadat je een cursus NmG hebt gedaan, kan je je aansluiten bij een oefengroep. Deze groepen worden geleid door vrijwilligers van Stichting Hoormij.NVVS.  Ze zijn bedoeld om het geleerde bij te houden door te blijven oefenen.  De oefengroepen zijn meestal gratis. Je moet wel lid zijn van de NVVS (onderdeel van Stichting Hoormij).

Als je na het lezen van onderstaande informatie enthousiast geworden bent en meer informatie wilt, neem dan contact op met de Werkgroep Voorlichting via slechthorendheid@stichtinghoormij.nl.