In gesprek met Professor dr. Tjasse Bruintjes over duizeligheid en evenwicht
Professor dr. Tjasse Bruintjes, verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum, is per 1 augustus 2020 benoemd tot bijzonder hoogleraar voor ‘onderzoek, onderwijs en patiëntenzorg op het gebied van vestibulaire aandoeningen zoals de ziekte van Ménière.’ Deze bijzondere leerstoel valt onder de verantwoordelijkheid van Prof. Van Benthem, eerder werkzaam bij het Apeldoorns Duizeligheidscentrum. Een gesprek over lopende onderzoeken, samenwerkingsverbanden, behandelingen en de stand van de wetenschap.
Tekst Commissie Duizeligheid en Evenwicht Hoormij·NVVS
Professor Bruintjes: “Het onderzoek waar ik me mee bezig zal houden is gericht op de ziekte van Ménière, maar ook op andere evenwichtsaandoeningen, zoals BPPD en functieverlies van het evenwichtsorgaan. Zo zijn we nu bezig om te achterhalen waarom sommige mensen gevoeliger zijn voor het krijgen van BPPD dan anderen, hoe vaak BPPD voorkomt bij ouderen die vaak vallen en wat de beste fysiotherapie is voor vestibulair functieverlies. Voor wat betreft de ziekte van Ménière gaan we inventariseren hoe vaak deze voorkomt en waarom de klinische presentatie zo verschilt per patiënt. Ook willen we graag weten welke stof we het beste kunnen inspuiten in het middenoor om de draaiduizeligheidsaanvallen te bestrijden. Dit kunnen we onderzoeken bij patiënten, maar ook in laboratoriumsetting. Door collega’s in het LUMC is al een begin gemaakt met veelbelovend onderzoek met de werktitel ‘inner ear on-a-chip’. Door als het ware een evenwichtsorgaan te ‘kweken’ en dit te linken aan een ‘chip’ kan mogelijk in het laboratorium gekeken worden naar het effect van allerlei medicamenten op het evenwichtsorgaan. Naast onderzoek geef ik studenten en medisch specialisten in opleiding onderwijs over aandoeningen van het evenwichtsapparaat.
Gespecialiseerde centra
Verspreid over Nederland zijn verschillende ‘duizeligheidspoliklinieken’ waar uitstekende zorg wordt verleend. Er zijn twee centra die zich echt gespecialiseerd hebben in duizeligheid, dat is de afdeling KNO van het MUMC+ (Maastricht Universitair Medisch Centrum) en het Apeldoorns Duizeligheidscentrum van Gelre ziekenhuizen. In deze centra vindt onderzoek plaats naar aandoeningen van het evenwichtsapparaat. Hopelijk kan binnen afzienbare tijd het Leids Universitair Medisch Centrum zich bij deze centra voegen.”
Samenwerking in Antwerpen
Er zijn Nederlandse patiënten die zich in Antwerpen laten onderzoeken en behandelen. Ze kunnen niet altijd in Nederland geholpen worden? Hoe zit dat? Bruintjes: “Sommigen patiënten kunnen of willen uitwijken naar België. Er is samenwerking met artsen in Antwerpen, vooral op het gebied van onderwijs, opleiding en research. Sommige behandelingen zijn wel in Antwerpen uit te voeren, maar niet in Nederland. De Nederlandse zorgverzekeraar in Nederland vergoedt ook niet alle behandelingen. Dit heeft te maken met het feit dat de effectiviteit van deze behandelingen nog niet goed is vastgesteld. Dit geldt bijvoorbeeld voor de EDB-operatie.
EDB operatie voor de ziekte van Ménière
De effectiviteit van de EDB-operatie (Endolymphatische Duct Blokkade) wordt nader onderzocht in een landelijke ‘trial’ waar verschillende ziekenhuizen aan deelnemen.” Bij deze behandeling van de Ziekte van Ménière worden twee clipjes geplaatst om de verbinding tussen de zogenaamde endolymfatische zak en het binnenoorsysteem te verbreken. Dit zou de ophoping van vocht in het slakkenhuis (de endolymphatische hydrops) moeten laten verdwijnen. Het is een ingrijpende operatie. Voordat een KNO-arts deze uitvoert zal deze eerst andere mogelijkheden uittesten. “De landelijke trial is een onderzoek op initiatief van KNO-artsen Blom en Kruyt uit het Hagaziekenhuis. Patiënten met de ziekte van Ménière kunnen dus beslissen of ze hieraan deel willen nemen. Als ze besluiten om mee te doen is er een kans dat ze de EDB-operatie ondergaan. Mocht uit dit onderzoek blijken dat de EDB-operatie effectief is, dan ligt de weg naar vergoeding door de verzekeraar open. En zou de operatie ook in Nederland uit te voeren en te vergoeden moeten zijn.
Succesformule
Samen met neuroloog dr. R. van Leeuwen is Bruintjes twintig jaar geleden -als pioniers - in Apeldoorn begonnen met gecombineerde ‘KNO-Neurologie spreekuren’ voor patiënten met evenwichtsproblematiek. Dit voorbeeld vond in ongeveer twintig ziekenhuizen in Nederland navolging. Wat is de succesformule van deze opzet? Bruintjes: “Ja, we vieren dit jaar ons 20-jarig bestaan. Het succes heeft vooral te maken met het feit dat we werken in een hecht team van enthousiaste mensen die écht willen achterhalen wat iemand nu precies mankeert en het beste mee geholpen kan worden. Het stellen van een diagnose lukt helaas niet altijd. Bij ongeveer 14% van de mensen die ons centrum bezoekt vinden we geen duidelijke verklaring voor de duizeligheid. Dit komt overigens overeen met duizeligheidscentra elders in de wereld.
Takenpakket en Vestibulaire Vereniging (VV)
Ik blijf in Apeldoorn werkzaam en heb in Leiden een aanstelling voor één dag per week. Ook zit ik in het bestuur van de Vestibulaire Vereniging (VV) en vanuit deze organisatie ben ik sinds dit jaar adviseur van de Commissie Duizeligheid en Evenwicht van Hoormij·NVVS. Ik ben bestuurslid van de Vestibulaire Vereniging, professor Wuyts is voorzitter. De Vestibulaire Vereniging is een Nederlands-Vlaams genootschap van KNO-artsen, neurologen en wetenschappers die geïnteresseerd zijn in en zich ook daadwerkelijk bezig houden met het evenwichtsorgaan. We komen onder andere twee keer per jaar bijeen om onderzoeksresultaten met elkaar te delen.
Behandeling, onderzoek en ontwikkelingen
Hoormij·NVVS : “Eén van de problemen waar mensen met een evenwichtsstoornis tegenaan lopen is dat werkzame behandelingen zo beperkt zijn. Vindt er wel voldoende onderzoek plaats naar behandelingen voor evenwichtsstoornissen? Wat kunnen we nog voor nieuwe ontwikkelingen verwachten?” Bruintjes: “Er zijn de afgelopen jaren al heel veel ontwikkelingen geweest voor wat betreft behandeling van aandoeningen van het evenwichtsapparaat. BPPD is bijvoorbeeld goed behandelbaar, en we weten dat injectie van gentamicine in het oor effectief is bij de ziekte van Ménière. We weten ook dat fysiotherapie bij verschillende evenwichtsaandoeningen zeer goed helpt. Dit is totaal anders dan 25 jaar geleden, toen behandeling van evenwichtsproblemen vaak beperkt bleef tot voorschrijven van bètahistine of cinnarizine. Wereldwijd vindt er op veel plaatsen goed onderzoek plaats, met name in de Verenigde Staten, Australië, Engeland en Duitsland. De collega’s in Maastricht hebben, samen met Zwitserse collega’s, baanbrekend onderzoek verricht naar het ‘vestibulair implantaat’ voor patiënten zonder functionerend evenwichtsorgaan. Ik hoop (en vermoed) dat ons, zeker in de behandeling van de ziekte van Ménière, nog doorbraken te wachten staan.”
Lees ook:
Publicatiedatum: 12 september 2020