Ergotherapie bij evenwichtsproblemen, met minder energie méér doen

Yvette Zwart is ergotherapeut in de eerste lijn bij Ergotherapiepraktijk Zuid-Limburg en onder andere gespecialiseerd in duizeligheids- en evenwichtsklachten. Ze hielp Wilma Wobben om een nieuwe balans te vinden in haar leven. Wat was haar advies en wat kan een ergotherapeut mogelijk voor jou doen? Yvette geeft uitleg.

Tekst Isabel Timmers Beeld eigen archief

“Mensen komen vaak uit een situatie waarin ze gewend zijn heel veel op een dag te doen, en soms ook ’s nachts. Als dat niet meer gaat, dan is dat één van de dingen waarbij een ergotherapeut je kan helpen. In het algemeen kun je zeggen dat wij op een heel brede manier eraan bijdragen dat je zo lang mogelijk en zoveel mogelijk zelf kunt blijven doen. Eventueel met behulp van een partner, familie, huisgenoot of mantelzorger. Als ik uitleg wat ergotherapie is, zeg ik altijd dat wij op activiteitenniveau behandelen. Dit betekent dat we bekijken wat je moet kunnen om een bepaalde activiteit of taak uit te voeren. Hoe ver iemand kan lopen, is vaak niet relevant voor ons. Wel of diegene de supermarkt kan bereiken en op welke manier. Is dit lopend haalbaar? Of moet er gezocht worden naar een alternatief?”

Meer met minder energie

“Ik krijg vaak mensen die van een actief leven ineens afgekeurd thuis zitten. Wat ze vroeger op een dag deden, daar doen ze nu een week over. We kijken samen eerst naar wat er in de dagelijkse praktijk gebeurt. Wat moet, wat lukt, wat wil je? Daarnaast observeren we hoe iemand die dagelijkse dingen doet en waarom iets niet of wel lukt. Vervolgens trainen we mensen om dingen anders te doen of eventueel met hulpmiddelen, zodat het minder energie kost. Laten zien wat ze zelf kunnen, hoe ze hun sterktes verder kunnen versterken en zwakkere punten kunt opvangen, maakt dat er vaak weer meer kan.”

Thuissituatie

“Ergotherapie is altijd maatwerk, legt Yvette uit. “Zo bekijken we altijd per persoon of het haalbaar is dat iemand voor de intake naar de praktijk komt of dat wij op huisbezoek gaan. Als we echt met iemand gaan oefenen, dan is dat bij voorkeur in de thuissituatie. Zo is de inrichting van een plek beter afstemmen op een activiteit. Hierdoor neemt de duizeligheid af, waardoor de activiteit minder energie kost en je het langer vol kan houden.”

Rustmomenten

Ze geeft een ander voorbeeld. “Als zelf wassen en aankleden veel moeite kost, dan kan het zinvol zijn om daar thuiszorg voor in te schakelen, zodat er meer energie overblijft voor andere dingen. Wil je juist liever wel zelf wassen en aankleden, dan kunnen we kijken naar manieren om dat te doen met minder energie. Of wissel het af: met en zonder hulp. We analyseren samen hoe iemand zijn of haar dagen invult, bouwen meer rustmomenten in en zorgen ervoor dat activiteiten afgewisseld worden. De planning draagt bij aan bewustwording. We houden ook rekening met wanneer je de meeste energie hebt. Ook daar stemmen we de dagindeling op af. Ben je aan het eind van de dag moe en moet je dan nog koken? Begin dan al 's morgens met voorbereiden, zodat je aan het eind van de dag niet meer hoeft te doen dan bijvoorbeeld een schaal in de oven schuiven of opwarmen. Of stel dat iemand graag de krant leest, doe dat dan bijvoorbeeld van 9 tot 10 uur en pak daarna een uur rust.”

Prikkels in kaart

Soms komen mensen met evenwichtsproblemen in de praktijk die al eerder een groepstraining hebben gevolgd bij een revalidatiecentrum. “Zo’n groepstraining levert meestal goede resultaten op. Maar als de levenssituatie verandert, dan kunnen wij tools en tips geven om weer verder te kunnen. Bijvoorbeeld door het afnemen van een sensory profile – iets wat ook bij andere aandoeningen wordt gebruikt. We brengen dan in kaart welke prikkels binnenkomen, van welke prikkels iemand last heeft en in welke mate. Vervolgens kijken we of je die prikkels kunt uitschakelen of verminderen. Stel dat iemand last heeft van geluid, dan kun je heel bewust achtergrondgeluid verminderen Of als het druk is thuis, doe dan je hoortoestel even uit.”

Zonder verwijzing

Bij de meeste verzekeraars kun je zonder verwijzing van de huisarts terecht bij een ergotherapeut. De basisverzekering vergoedt tien uur per jaar ergotherapie. Bij een aanvullende verzekering is dit mogelijk meer. Hoe ziet een behandeltraject eruit? Yvette: “Ook dat is persoonlijk. Maar in het algemeen beginnen we vaak om de week en bouwen dat af naar om de drie maanden of elk half jaar.” Hoe je aan een goede ergotherapeut komt? Yvette: “Je kunt het in het ziekenhuis of aan de huisarts vragen, vaak gaat het ook via-via. Het revalidatiecentrum verwijst ook vaak door. Zo krijg ik regelmatig vanuit Doorn mensen die hier in de regio wonen.”

Specialisatie

Kies wel een ergotherapeut die gespecialiseerd is in evenwichtsklachten. Yvette: “Elke ergotherapeut heeft een vierjarige HBO-opleiding afgerond. Daarna ga je je vaak specialiseren. In onze praktijk zijn alle collega’s gespecialiseerd in een aantal doelgroepen en/of ziektebeelden. Zelf ben ik gespecialiseerd in problematiek aan het evenwichtsorgaan, GGZ en arbeid. Samen kijken we hoe je beter met je aandoening kunt omgaan.”

Een tip

Tot slot een tip van Yvette: zoek zo snel mogelijk na een diagnose de ergotherapeut op. “We zien vaak dat mensen die later worden doorverwezen thuis al lange tijd geprobeerd hebben toch nog alle ballen hoog te houden. Maar je hoeft echt niet het wiel zelf uit te vinden, er is vaak nog zoveel mogelijk. En hoe eerder je ermee begint hoe langer je er plezier van hebt. Soms kan ergotherapie ook helpen ter overbrugging van de periode tot je revalidatie krijgt.”

Webinar: Evenwichtsklachten

Heb je klachten op het gebied van duizeligheid en evenwicht? Je bent niet de enige: ongeveer 30% van de bevolking heeft (ooit) last gehad van duizeligheid. Tijdens dit Webinar - in de Balance Awareness Week - nemen dr. S. Geerse (KNO-arts) en dr A. Mert (revalidatiearts) je mee in de wereld van balans en evenwicht. Beide sprekers geven uitleg over de complexe samenwerking van de evenwichtsorganen, het zicht en de tastzin. Je bent van harte uitgenodigd om de online bijeenkomst bij te wonen die de Commissie Duizeligheid en Evenwicht van Hoormij·NVVS organiseert op donderdag 22 september 2022.

Interesse? Bekijk het programma en meld je aan.

Webinar: Ergotherapie bij overprikkeling en vermoeidheid

Hoe kan je werken, naar school, uitgaan of gewoon alledaagse activiteiten thuis doen zonder al te veel overprikkeld of vermoeid te raken. Niet (teveel) van anderen afhankelijk zijn en jezelf kunnen redden is een groot goed. Toch kan het vinden van een goede balans tussen wat je wilt en wat je kunt een uitdaging zijn. Hoe kun je met minder energie meer doen? Een ergotherapeut kan je daarbij helpen en begeleidt je (eventueel samen met je naasten) totdat je weer zelf verder kunt. Je gaat vooral praktisch aan de slag. Interesse? Meld je aan voor deze bijeenkomst van Hoormij·NVVS op 8 november 2022 en ontdek de mogelijkheden.