terug

Sprekers werpen licht op tinnitus tijdens symposium

Tijdens de Week van het Oorsuizen 2019 organiseert Stichting Hoormij een Tinnitus Symposium. Diverse sprekers geven een presentatie over de stand van zaken binnen hun vakgebied.

Sprekers en samenvattingen Tinnitus Symposium

Peter van Hengel  

Ir. Peter van Hengel is in 1996 gepromoveerd op modellering van het binnenoor. Hij heeft in diverse functies aan universiteiten, researchinstellingen en bedrijven gewerkt. Vanaf 2009 is Peter van Hengel werkzaam als audioloog bij Pento, met speciale aandacht voor de tinnituszorg.

Korte samenvatting presentatie oorzaken tinnitus
Ongeveer één op de drie volwassenen heeft wel eens een piep, een ruis of een ander geluid in zijn/haar oor. Soms is dit veroorzaakt door een overbelasting van het gehoor: de ‘disco-piep’, soms door overbelasting van de aandacht of concentratie: een ‘stress-piep’ en soms is er geen duidelijke aanleiding. Tinnituspatiënten krijgen nog vaak te horen dat het niet te genezen valt. Dat klopt, maar het is niet het hele verhaal. Voor een beter begrip van tinnitus moeten we richten op één van de meest basale functies van ons gehoor. Ons gehoor is niet ontwikkeld voor het verstaan van spraak, maar als ‘early-warning’-zintuig dat ons in staat moet stellen om bedreigingen zo vroeg mogelijk waar te nemen en zo snel mogelijk te vluchten. In de (neuro) fysiologie zien we hiervoor speciale aanpassingen die meer inzicht geven in tinnitusklachten en aanknopingspunten bieden voor behandeling.


Samenvatting presentatie behandelingen met geluidstherapieën Er is inmiddels veel wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat hoortoestellen positief werken bij tinnitus. Toch verlopen hoortoestelproeven lang niet altijd probleemloos. Aanvankelijk kunnen hoortoestellen zorgen voor een extra belasting waardoor de klachten juist toenemen en de patiënt verder de negatieve spiraal in wordt geduwd. Heel vaak zorgt de extra belasting ook voor overgevoeligheidsklachten. Omdat deze de effectiviteit van de hoortoestellen in de weg staan en ervoor zorgen dat de versterking niet goed kan worden opgebouwd, moeten overgevoeligheidsklachten eerst worden behandeld. Als een hoortoestelproef goed wordt begeleid en uiteindelijk een optimale ondersteuning van de hoorfunctie (dus niet alleen spraakverstaan) wordt bereikt, kunnen hoortoestellen een belangrijke rol spelen in het verminderen van de tinnituslast.

Marloes van Thiel-Eilert

Marloes van Thiel-Eilert, Maatschappelijk werker, Pento. Na geruime tijd werkzaam te zijn geweest binnen de psychiatrie en de wereld van de visuele beperkingen heeft zij zeven jaar geleden de overstap gemaakt naar de audiologie. In de afgelopen jaren is haar specialiteit komen te liggen op de begeleiding binnen de tinnituszorg en de behandeling van overgevoeligheid voor geluiden bij volwassenen.

Korte samenvatting presentatie overgevoeligheid voor geluid
Onderstaand is één van de vele verhalen die wij de afgelopen jaren hebben gehoord.
“Ik hoor de stilte niet meer en het is onrustig in mijn hoofd. De KNO arts kon mij niet helpen omdat hij door een gehoortest constateerde dat ik een gehoor beschadiging had en dat deze de piep veroorzaakte. Van tinnitus had ik nog nooit gehoord. Gevolg was dat ik anderhalf jaar later opnieuw naar een andere KNO-arts ben verwezen en deze mij met voorrang door verwees naar Pento Audiologisch centrum. In die periode ging het steeds slechter met mij. Ik bleek namelijk ook hyperacusis te hebben. De regie over mijn leven raakte ik kwijt.” Ruim een jaar geleden zijn wij binnen Pento Audiologisch centrum Apeldoorn begonnen met het ontwikkelen van een behandeling op het gebied van overgevoeligheid voor geluid. We maken hierbij een combinatie tussen exposure en verschillende methoden, met als rode draad de cognitieve gedragstherapie. Deze behandeling wordt uitgevoerd door een audiologisch maatschappelijk werker in samenwerking met een audioloog en een audiologie assistente. De behandeling is dusdanig succesvol gebleken dat men bijna volledig herstelt van de klachten.

Lilian Mennink

Lilian Mennkink is MD/PhD-student. Zij doet coschappen en is in opleiding tot basisarts en doet daarnaast een PhD naar de rol van de flocculus in tinnitus bij de afdeling neurochirurgie met samenwerking van de KNO, Groningen.

Korte samenvatting presentatie onderzoek naar tinnitus na een brughoekoperatie

Tinnitus komt vaak voor na het chirurgisch verwijderen van een brughoektumor. Tijdens de operatie moet de flocculus, een onderdeel van de kleine hersenen, aan de kant gelegd worden om zo bij de tumor te kunnen komen. Van de flocculus is nog niet goed bekend wat de functie precies is. Uit eerder onderzoek bleek al wel dat ratten met tinnitus een verhoogde activiteit hadden in de flocculus. Als deze verwijderd werd, verdween de tinnitus. Daarnaast is bekend dat de flocculus een rol speelt in oogbewegingen. Alleen na de verwijdering van een brughoektumor komt een speciale vorm van tinnitus voor, waarbij de tinnitus te beïnvloeden is door oogbewegingen; bij naar rechts kijken kan het bijvoorbeeld harder worden. Dit noem je ook wel gaze-modulated tinnitus. Ook in deze vorm van tinnitus kan de flocculus een rol spelen. In dit onderzoek is als eerste bij mensen gekeken naar de grootte van de flocculus en of er een verband is met de klachten van tinnitus. Er is geen verschil gevonden in flocculus grootte tussen mensen die wel of geen tinnitus hebben, maar wel bleek dat mensen met een grotere flocculus meer last hadden van hun tinnitus en andersom. Daarnaast bleek dat mensen met gaze-modulated tinnitus een kleinere flocculus hadden aan de kant van de tumor vergeleken met de andere kant.

Dyon Scheijen

ir. Dyon J.W.M. Scheijen, klinisch fysicus en audioloog, tinnitus specialist en professioneel beeldend kunstenaar.

Korte samenvatting presentatie ‘Art meets science’
Hoeveel had Vincent van Gogh te lijden onder zijn Ménière-klachten? Had Van Gogh überhaupt Ménière? Werd hij ten onrechte als dronken man uitgemaakt, terwijl een dronkenmansloop bij zeer ernstige evenwichtsklachten een vaak gehoorde klacht is? En heeft hij zijn eigen oor afgesneden omwille van de aanwezige heftige tinnitusklachten? Beethoven en Goya werden op het eind van hun leven beide getergd door een complete doofheid met daarbij een ernstige tinnituslast. Welke invloed had dit op beide professionele loopbanen?

Geniale en aangrijpende kunst
Tinnitus is een zo complex fenomeen dat pas in de laatste decennia beter begrepen is en waar sinds kort een mogelijke behandeling voor bestaat. Een trapsgewijze cognitief gedragsmatige benadering vanuit een interdisciplinair team lijkt vooralsnog de meest effectieve behandeling te zijn. Kunst en wetenschap weten elkaar in deze lezing te vinden. Vele studies en wetenschappelijke publicaties hebben getracht te achterhalen welke ziektes de beroemde kunstenaars en muzikanten tergden. Correspondentie, gesproken verhalen, het bestuderen van historische geschriften, forensische onderzoeken, kunstwerken en muziekstukken, al dit geeft steeds meer prijs van wat er toen in het leven van deze creatieve talenten speelden. De beperkingen die zij in hun dagelijkse leven ondervonden waren enorm, maar desondanks hebben zij de meest geniale en meest aangrijpende kunstwerken en muzikale stukken gemaakt die meerdere verwijzingen geven naar dat wat zij in die periode van hun leven beleefden.

Psychologie en audiologie waren wetenschappen die tegen het einde van de 18e eeuw nog niet bestonden. Vandaar dat er in de kunstwerken en muzikale stukken eigen interpretaties van de makers zijn terug te vinden die vanuit de kennis die we nu hebben een ander licht geven op de tinnitus en gerelateerde klachten. Klachten waarbij onwetendheid, onzekerheid, sociaal isolement, onbegrip vanuit de omgeving, angst voor het onbekende, dit alles zelfs een inspiratiebron was voor het creëren van meesterwerken.

Diane Smit

Dr. Diane Smit, KNO arts, met speciale aandacht voor tinnituszorg bij volwassenen en kinderen.


Korte samenvatting presentatie ‘Tinnitus en mindfulness therapie’

 Tinnitus is een perceptie van geluid in afwezigheid van een externe geluidsbron. De mate waarin de tinnitus hinder geeft in het dagelijks leven is variabel, waarbij patiënten met ernstige tinnitus forse beperkingen ondervinden in het dagelijks leven. Denk aan deelname aan de samenleving of in het arbeidsproces. Momenteel richten de behandelingen zich met name op symptoombestrijding, waarbij door middel van cognitieve gedragstherapie verbetering van de tinnituslast en kwaliteit van leven is te behalen. Echter, sinds vele jaren wordt ‘aandachts-training’ in de vorm van mindfulness voor steeds meer toepassingen gebruikt, met bewezen positieve effecten op onder meer angst en depressieve klachten. Helaas is tot nu toe niet bekend welk effect mindfulness therapie kan hebben op tinnitus. In de voorgenomen studie willen we de effectiviteit van mindfulness-training bij patiënten met tinnitus dan ook onderzoeken.

Studenten Geneeskunde en promovendi KNO UMCU, o.l.v. KNO-arts Diane Smit - Carrousel 'Stand van de wetenschap'

Inhoud carrousel  

  • Inleiding -  wat is een EBCR (Diane Smit) 
  • Tinnitus en behandeling door middel van:
  • Internet based cognitieve gedragstherapie: Maaike Rademaker, PhD KNO UMCU
  • Muziektherapie: Jan van Heteren, PhD KNO UMCU 
  • Transcraniele stimulatie (tDCS); Esther Blijleven, geneeskunde student Universiteit Utrecht 
  • Intratympanale steroiden: Maaike Rademaker, PhD KNO UMCU 
  • Cochleaire implantatie: Jan van Heteren, PhD KNO UMCU


Samenvatting 'stand van de wetenschap'

Door de vele informatiebronnen, richtlijnen en medische wetenschappelijke publicaties is het voor de arts en de patiënt soms lastig om het antwoord te vinden op de vraag welke behandeling van waarde is voor welke ziekte en voor welke patiënt. Door middel van een ‘Evidence-Based Case Report’ (EBCR) is zo’n medische vraag te beantwoorden met behulp van de bestaande literatuur via een specifieke methode. Hiermee is een advies te formuleren gebaseerd op het beste beschikbare wetenschappelijke bewijs van dat moment. Deze methode is daarom vaak onderdeel van de opleiding geneeskunde om de student voor te bereiden op de praktijk. Het onderwerp tinnitus is hiervoor erg geschikt door de grote hoeveelheden medische informatie die beschikbaar is in de zoektocht naar duidelijkheid over de oorzaak, diagnose, behandeling en prognose van de tinnitusklachten. Studenten geneeskunde van de Universiteit Utrecht presenteren een aantal EBCR’s onder begeleiding van de artsen en onderzoekers van de KNO afdeling van het UMCU. Zij geven een kort overzicht van de werkzaamheid van diverse (nog experimentele) behandelingen voor tinnitus.

Rilana Cima

Dr. Rilana Cima is psycholoog en wetenschapper bij Adelante en Maastricht University. Zij heeft een leidende rol gespeeld bij het opstellen van de Nationale- en Europese Tinnitus Richtlijnen met als doel meer uniformiteit te krijgen in de diagnostiek, behandeling en begeleiding van tinnituspatiënten door KNO-artsen.


Korte samenvatting 'effectiviteit, toepassing en toekomst van het tinnitus behandelprotocol'
Alhoewel er enige vooruitgang is geboekt, blijft tinnitus een wetenschappelijk en klinisch raadsel. Terwijl de kennis over effectieve behandelopties voor tinnitus groeit, heeft dit de klinische praktijk minimaal beïnvloed. Er is een aanzienlijke discrepantie tussen de wetenschappelijke en klinische perspectieven op de management van tinnitus en de feitelijke dagelijkse praktijk in de Europese zorginstellingen. Tot op de dag van vandaag is er geen medische of farmacologische genezing beschikbaar. Deze feiten leiden tot een frustrerend therapeutisch nihilisme en opvallend gebrek aan kennis over effectieve behandeling-opties, met als gevolg langdurige-, overbodige- en indirecte verwijzings-trajecten in de gebruikelijke tinnitus gezondheidszorg. Deze problemen leiden tot onbehandelde, onder-, evenals over-behandelde patiënten, wat resulteert in een enorme psychologische, maatschappelijke en economische last van tinnitus.

De inconsistente resultaten in tinnitus studies, vormen de belangrijkste barrière in de ontwikkeling van innovatieve en efficiëntere behandelingen voor tinnitus. Ondanks de enorme sociaal-economische relevantie is de financiering van het onderzoek nog steeds beperkt. Een belangrijk doel zou kunnen zijn om de wetenschappelijke en klinische uitdagingen op te pakken die helaas nog bestaan. Op dit moment lijkt een “Cognitieve Gedrag Therapie” (CGT), gebaseerd op een gespecialiseerde, stapsgewijze tinnitus-behandeling (CBT4T), de enige beschikbare tinnitus-interventie die bewijsbaar kan dienen als de meest effectieve standaard behandeling voor chronische subjectieve Tinnitus. Echter, alhoewel CBT voor tinnitus veelbelovend is, zijn de effecten voor sommige subgroepen minimaal. Er bestaat een dringende behoefte om meer te weten en te begrijpen over de individuele behandeling componenten van CBT voor tinnitus en te onderzoeken wat het beste werkt voor wie. Om dit te doen, moeten wij klinisch relevante patiënt profielen definiëren. Een methode om het huidige onderzoek te versterken is, om een op maat gemaakte behandeling voor één persoon te testen. Dit om de kloof tussen wetenschapper- therapeut te verkleinen. Een tweede belangrijke ontwikkeling is het gebruik maken van smartphone apps waarin mensen met tinnitus herhaaldelijk vragen moeten beantwoorden.

Onlangs is er enige vooruitgang geboekt om de klinische en wetenschappelijke standaardisatie in tinnitus onderzoek en praktijk te identificeren. De Europese Unie financiert grote tinnitus onderzoeksprojecten (TINNET, ESIT in Regensburg, TIN-ACT in Groningen, Listen in Rotterdam): dit zijn pan-Europese tinnitus onderzoeksnetwerken

Relevante links

Publicatiedatum: 14 januari 2019