Communiceren via trillingen in plaats van gebarentaal

De TU Eindhoven komt met een nieuwe taal - via trillingen - voor doven en slechthorenden die communiceren mogelijk moet maken. Een speciale mouw zet woorden om in trillingen die je op je arm voelt. Via deze trillingen is het mogelijk om elke vreemde taal te begrijpen. Het team presenteerde de innovatieve toepassing aan een aantal medestudenten op de TU/e-campus. Kan dit gebarentaal vervangen?

Foto: Rien Boonstoppel

Het is - zover bekend - de eerste keer dat een mouw met trilmotoren wordt ingezet om te communiceren. De studenten van het HART-team van de TU Eindhoven hebben hiervoor een ‘triltaal’ doorontwikkeld, dat is gebaseerd op de 39 verschillende klanken die de Engelse taal machtig is. Hoe werkt de toepassing precies? Een computerprogramma zet geschreven tekst om in het Engels en vervolgens in klankeenheden, die op hun beurt worden omgezet in trillingen. Elke klank heeft zijn eigen trilling. De trillingen die een gebruiker via de mouw op zijn of haar arm voelt, vormen samen woorden en zinnen.

Op gevoel communiceren

Teamlid Lisa Overdevest (student Industrial Engineering) heeft de eigen ontworpen triltaal in een maand leren interpreteren door elke twee dagen een uur te oefenen. Daardoor is zij nu in staat om via trillingen iemand te begrijpen; ze kan dus letterlijk op gevoel met mensen communiceren. HART hoopt dat mensen hierdoor alle talen op dezelfde manier kunnen waarnemen op een non-invasieve manier, zodat er meer begrip voor elkaar ontstaat.

HART-studententeam

Het studententeam – bestaande uit 17 studenten van verschillende faculteiten – werkte een jaar aan de productie van de mouw en wil de innovatieve toepassing in de toekomst verder ontwikkelen. Nu kunnen gebruikers geschreven taal voelen en begrijpen, maar volgens HART moet het in de nabije toekomst mogelijk zijn om gesproken taal direct om te zetten naar trillingen. Hiervoor moet kunstmatige intelligentie (AI) in het ontwerp worden geïntegreerd. Daar is HART nu mee bezig. Daarnaast wil het team de trilapparatuur direct in kleding inbouwen. Als het ze lukt om gesproken taal om te zetten naar trillingen, is dat goed nieuws voor zeer slechthorende en dove mensen. Zij kunnen dan al voelende met iemand een gesprek voeren waarbij de gesprekspartner niet in het zicht hoeft te staan, wat bij liplezen of gebarentaal wel het geval moet zijn. Als iemand de triltaal onder de knie heeft, zou hij of zij bovendien eenvoudig met iedereen kunnen communiceren, ongeacht of de gesprekspartner gebarentaal beheerst. Simpelweg praten is dan voldoende.

Voordelen van de triltaal

De mouw kan dienen voor mensen die verschillende talen spreken. Maar de focus ligt vooral op doven en slechthorenden. De 'triltaal' heeft volgens Overdevest namelijk een belangrijk voordeel in vergelijking met gebarentaal: "Met deze mouw hoeft alleen de dove de triltaal te kennen. Bij gebarentaal moeten beide mensen de taal kennen." De triltaal is ook nog eens makkelijk aan te leren, weet Overdevest. Ze is daar zelf nu een aantal weken mee bezig, want er is inmiddels een prototype van de mouw. "Het is net als woordjes leren van een andere taal. De klanken leren kan binnen een week en daarna moet je de trillingen erbij leren herkennen. Dat kan best snel gaan", vertelt ze.

Gebarentaal vervangen?

RTL nieuws sprak met adviseur toegankelijkheid Eva Westerhoff . Zij denkt niet dat een triltaal de gebarentaal kan vervangen. "Dat moet je ook niet willen", meent ze. "Gebarentalen hebben hun eigen grammatica en woordenschat. Het is officieel erkend als de derde taal van Nederland." De uitvinding kan interessant zijn voor slechthorenden die nog deels kunnen horen, klanken begrijpen en zelf Nederlands spreken. "Voor mensen die enkel gebarentaal spreken is het een monoloog", zegt Westerhoff. Ze kunnen dan namelijk door de mouw wel begrijpen wat een ander zegt, maar niet terugpraten. "Daarnaast zijn veel doven functioneel analfabeet, zij kunnen geen klanken herkennen. Voor hen is het dus geen alternatief."

Zintuigen downloaden

Uiteindelijk wil het studententeam nieuwe menselijke zintuigen creëren of bestaande verbeteren. In dit geval gaat het om spraak, maar ook beelden of geuren behoren in de toekomst tot de mogelijkheden. Grote doel is om een online platform te creëren waar mensen als het ware nieuwe zintuigen kunnen downloaden. Bijvoorbeeld om een smartphone op een geheel nieuwe manier te gebruiken. “Nu besturen we onze mobiele telefoon slechts met onze vingertoppen. Stel dat je andere delen van je lichaam kan gebruiken om gemakkelijker informatie tot je te nemen, bijvoorbeeld via trillingen op je huid. De mogelijkheden zijn eindeloos”, verduidelijkt Mariia Turchina, de oprichtster van het studententeam. Ze haalde haar inspiratie onder meer uit films waarin superhelden met bovenmenselijke eigenschappen de hoofdrol spelen. Deze mogelijkheden zijn volgens haar eindeloos omdat hersenen zelf niets horen, zien of voelen, maar enkel elektrochemische signalen ontvangen. “Als iemand een nieuwe taal leert, maakt het niet uit waar de signalen vandaan komen. Dit kunnen signalen via je oren of ogen zijn, maar ook deze trillingen. Dat maakt voor de hersenen niet uit en zorgt er dus voor dat mensen een taal kunnen leren door te voelen.”

Bron: TU Eindhoven

Publicatiedatum: 25 november 2021