Beeldschermen en duizeligheid
Het valt nog niet mee als je last van je evenwichtsorgaan hebt na bijvoorbeeld een ontsteking aan dit orgaan of ten gevolge van de ziekte van Ménière, óf met PPPD om rustig je werk achter de computer te doen. Je kunt er duizelig van worden, hoofdpijn van krijgen en soms zelfs ook een gevoel van beweging ervaren als je scrolt. Waarom eigenlijk?
Bron: Dr. Agali Mert, revalidatiearts,
mertmedical.nl
Het is misschien goed even stil te staan wat beeldschermwerk precies inhoudt, want hoewel voor een buitenstaander dit werk zeer statisch overkomt is dit het zeker niet. Als je achter een scherm werkt, lees en bewerk je tekst, scrol je door het beeld, muis je door het scherm en het is ook een duidelijk cognitieve taak dat aandacht en concentratie vergt. Het is met andere woorden best intensief voor je brein.
Vestibulo-oculaire reflex
Tekst lezen, muizen en scrollen betekent ook dat je veel oog- en ook hoofdbewegingen maakt. En juist dat is een probleem als je last hebt van je evenwichtsorgaan, want bij hoofd- en oogbewegingen is je evenwichtsorgaan betrokken. Het evenwichtsorgaan zorgt er bijvoorbeeld voor dat je tijdens het lopen een stabiel beeld ervaart en niet bij elke stapt een trillend beeld. Dit komt door een zeer snelle reflex van minder dan tien milliseconden tussen de ogen en het evenwichtsorgaan, de vestibulo-oculaire reflex. De oogbewegingen kunnen hierbij hoge snelheden bereiken tot wel 500 graden per seconde. Hoe knap dit eigenlijk ook is, houdt dit dus ook in dat kleine verstoringen hierin door problemen met het evenwichtsorgaan niet alleen tijdens wandelen kunnen leiden tot problemen in beeldstabiliteit, maar dus ook tijdens beeldschermwerk, want het volgen van een muis, het lezen van een tekst en scrollen vragen namelijk een goede samenwerking tussen de ogen en het evenwichtsorgaan. Dat je hier dan extra moe van wordt, moeite hebt met concentreren en volhouden van je aandacht, mag dan eigenlijk geen verrassing meer zijn.
Visuele afhankelijkheid
Soms zie je ten gevolge van een aandoening van het evenwichtsorgaan, bijvoorbeeld Ménière, de Persisterende Posturale Perceptie Duizeligheid (PPPD) ontstaan. Ook dit kan gevolgen hebben voor de mate waarin je beeldschermwerk kunt doen. Bij PPPD zie je vaak dat een visuele afhankelijkheid optreedt. Dat wil zeggen dat mensen zich, begrijpelijkerwijs, veel meer gaan richten op wat ze zien om hun evenwicht en balans te bewaren, dan op wat ze voelen. Ze gaan minder op hun evenwichtsorgaan vertrouwen voor hun balans. Deze visuele afhankelijkheid zorgt ervoor dat je je, vooral in rustige omgevingen, goed kunt oriënteren en je balans bewaren, maar in drukkere of in omgevingen met complexe visuele patronen juist niet.
Hoe dat werkt?
Het visuele systeem lijkt een heel snel systeem. Als je je ogen open doet, dan is er meteen beeld, maar het is iets complexer. Het visuele systeem is heel snel met rustige beelden. Je kunt het heel simpel zelf testen: kijk naar je hand op zo'n vijftig centimeter van je ogen. Beweeg nu je hoofd heen en weer. Je ziet je hand waarschijnlijk nog steeds onbewogen in de ruimte staan. Nu doe je hetzelfde, maar beweeg je niet hoofd, maar je hand heen en weer. Waarschijnlijk zie je nu een waas optreden. Dit is het nadeel van visuele afhankelijkheid, want het visuele systeem is best traag als het om beweging gaat. Visuele afhankelijkheid bij een probleem van je evenwichtsorgaan kan dus een extra probleem worden als het gaat om je bewegen in menigten, maar dus ook met beeldschermwerk.
'Achter een beeldscherm, heb ik er meer last van dan achter de tv!'
Dit hoor ik wel eens van patiënten. Is dat te verklaren? Heel goed zelfs! Zoals hierboven al gezegd is beeldschermwerk een zeer actief cognitief proces. Televisie kijken is dat veel minder. En hoewel een televisie vaak wel groter is dan een beeldscherm, kan het toch zijn dat een beeldscherm uiteindelijk - vanwege de korte afstand van jezelf tot het beeld - een veel groter beeld vormt op je netvlies. En dat kan een probleem zijn, want dat betekent meer oogbewegingen, meer hoofdbewegingen en bij scrollen kan het leiden tot een gevoel van zelfbeweging, dat je omhoog of omlaag beweegt, en zelfs misselijkheid. Effecten die met een VR-bril trouwens heel makkelijk opgewekt kunnen worden, omdat je het beeld op het netvlies volledig met beweging kunt vullen en zo de illusie nog sterker kan worden. Bovendien, vergeleken met beeldschermwerk beweeg je minder met je hoofd als je tv kijkt, en een muis is ook ver te zoeken. Het zijn echt twee verschillende activiteiten.
Kun je iets tegen deze klachten doen?
Het belangrijkste bij klachten van duizeligheid is toch de vestibulaire oefentherapie met onder andere blikstabilisatie-oefeningen. Dit is bewezen effectief. Je moet er wel rekening mee houden dat er een plafond in het behandeleffect kan zijn. Via websites als duizeligheidscentra.nl kun je gespecialiseerde therapeuten vinden, maar ook de online vertigo training is zeer effectief.
Tips voor aanpassingen op je werkplek
Je kunt natuurlijk daarnaast ook denken aan aanpassingen aan je werkplek.
- Maak het venster waarin je werkt kleiner, zodat je minder grote oogbewegingen hoeft te maken.
- Filter het blauwe licht uit je beeldscherm, dat is rustiger voor je ogen en kun je vinden in de instellingen.
- Kijk langs het scherm als je moet scrollen
- Pas de snelheid van de muis aan.
Dit alles kan mogelijk helpen, maar zoals zoveel mensen met duizeligheid je zullen vertellen, het blijft vaak een uitdaging, dat beeldschermwerk.
Lees ook:
Publicatiedatum: 09 oktober 2023