Kom uit voor je gehooraandoening
Ze is veertig, de spil in een druk gezin, ambitieus en werkzaam in een managementteam voor de Nationale Politie in Rotterdam, als ze steeds vaker moe, met hoofdpijn en een stijve nek uit haar werk komt. Voor Regina Bijl was haar slechthorendheid iets om ‘even’ op te lossen. Dat past bij haar Rotterdamse ‘niet lullen maar poetsen’ mentaliteit. Nu, dertien jaar, en vele inzichten later, weet ze dat haar gehoorverlies onomkeerbaar is en staat ze voor een fris begin vol nieuwe dingen.
Tekst: Marjolijn Dekker
“Het is een onwennig gevoel”, begint Regina haar verhaal. Na jarenlang in dienst van een werkgever te zijn geweest, waarvan twintig jaar bij de politie, komt de oprichting van een eigen praktijk dichterbij. Ze staat aan de vooravond van een nieuwe start als zelfstandig ondernemer en vertelt over verleden, heden en toekomst.
Bijzaak
“Als ik nu terugkijk naar het moment dat ik dacht die slechthorendheid wel even te regelen, moet ik concluderen dat dat een beetje dom was. Het was niet dat ik mezelf of de signalen van mijn lichaam niet serieus nam, maar ik dacht: ik heb iets nodig, ik regel het even en klaar. Net zoals je een bril aanschaft als je slechter ziet, deed ik mijn in-het-oor apparaatjes in, omdat ik slechter hoorde. ‘Mijn eitjes’ noemde ik ze om het luchtig te houden. Zo lukte het me om bijvoorbeeld tijdens een vergadering, het meeste te verstaan. Dat ‘snel een oplossing willen zoeken’ typeerde mijn houding, maar destijds heb ik me niet gerealiseerd wat de impact was. Weet je dat ik me die periode niet eens goed meer kan herinneren. Het was bijzaak.”
Je oren lijken wel tachtig
Het ging een paar jaar goed. “Tot ik weer dezelfde klachten kreeg. Toen dacht ik wel sneller: dit herken ik, zou het met mijn oren te maken hebben? Ik belandde opnieuw voor een test bij de audicien en later bij de KNO-arts. Mijn oren waren enorm achteruit gegaan. De audicien zei zelfs: ‘Je oren lijken wel tachtig en jij bent net veertig’.” Een opmerking die Regina tot op de dag van vandaag in haar hart raakt. Om deze mate van gehoorverlies op te vangen, is het noodzakelijk om achter-het-oor-apparaten te laten aanmeten. Het helpt, maar daarnaast gaan er klachten van tinnitus en hyperacusis spelen en krijgt ze last van haar evenwicht. Een tijd van tobben breekt aan.
Uitgeput
Op een gegeven moment ging het niet meer. “Ik besefte dat ik zowel mentaal als fysiek uitgeput was.” Een periode waar ze liever niet te lang bij stilstaat. Nu nog wil ze niet dat het heftig klinkt. “Dat past niet bij mij. Maar in mijn hoofd wilde ik dingen die ik gewoon niet meer voor elkaar kreeg. Dagelijkse dingen, zoals autorijden, lezen of stofzuigen gingen niet meer. Het kostte te veel moeite.” Uiteindelijk wees haar leidinggevende de weg naar hulpverleners met wie ze de impact van haar gehoorproblemen kon bespreken. Voor het eerst werd hardop gesproken over een chronische aandoening. “Hier kwam mijn besef: het is onomkeerbaar. Dit gaat niet meer. Maar hoe dan wel? Het was de start van mijn ontdekkingsreis in de wereld van gehoorproblematiek. Ik ging er actief mee aan de slag.”
Puzzelen
“Dat het is gelopen, zoals het is gelopen, is denk ik een combinatie van de organisatiecultuur en mijn mentaliteit. Er waren vanzelfsprekend verwachtingen die mijn functie met zich meebracht, maar het had ook te maken met de verwachtingen die ik had van mezelf. In groepsverband, zoals bij vergaderingen, kon ik gesprekken niet goed volgen, ondanks mijn hoortoestellen. Met de woorden die ik wel opving, was ik aan het puzzelen. Vaardigheden, inherent aan mijn functie als beleidsadviseur, waren niet meer vanzelfsprekend. De combinatie van aandachtig luisteren en tegelijkertijd aantekeningen maken, werd steeds moeilijker. Om te begrijpen wat er werd gezegd, moest ik me enorm inspannen om te weten wie er aan het woord was, waar het over ging en wat er gezegd werd. Soms traden onbedoelde misverstanden op in de communicatie, bijvoorbeeld omdat ik een afspraak niet goed had verstaan. Telefoongesprekken in drukke ruimten probeerde ik te vermijden en ik at niet graag meer in het bedrijfsrestaurant. Te veel mensen, te veel omgevingsgeluiden. Spraak verstaan met veel achtergrondgeluid is onmogelijk. De kern van het probleem is dat je moet zien te komen van geluid waarnemen en selecteren, naar verstaan en begrijpen. In de werksituatie werd dat lastig en vraagt dat om aanpassingen.”
Nieuwe mogelijkheden
“Via internet ging ik op zoek naar informatie en kwam in contact met Wendelina Timmerman van Hooridee. We maakten een afspraak. En alleen al haar houding en aanpak gaven mij moed en perspectief. Zij gaat krachtig en positief om met haar gehooraandoening. Ze verrijkte mijn kennis en verwees me bijvoorbeeld naar wetenschappelijk publicaties. Gaandeweg ontdekte ik de mogelijkheden om goed te leven en te werken met gehoorverlies. En ik leerde hoe ik zelf nog meer gebruik kan maken van de technische oplossingen. Nu weet ik veel beter wat werkt in de communicatie en hoe ik mijn energie goed kan bewaken.”
Spelregels voor verstaan
Herkenning en erkenning van een ervaringsdeskundige zijn belangrijk. Het helpt om anders naar jezelf en je situatie te kijken. “Nu leg ik mijn gesprekspartner uit ‘als ik je gezicht zie, kan ik je beter verstaan.’ Of ‘als de afstand tussen ons meer dan anderhalve meter is, dan helpen mijn hoortoestellen niet meer’. In groepsverband geef ik de ‘spelregels voor verstaan’ aan. Steek eerst je hand op als je gaat praten, zodat ik zie wie er wil spreken. Noem mijn naam, zodat mijn brein dit registreert. En vermeld het onderwerp, zodat ik gelijk mee kan in jouw vraag of verhaal. Maar ook verlichting en akoestiek van een ruimte spelen een rol. Ik kies nu bewust de plek waar ik ga zitten om zoveel mogelijk te zien en verstaan. Per situatie schat ik in welke soloapparatuur mij kan ondersteunen. In grote groepen werkt het inzetten van een schrijftolk, waardoor ik de tekst real-time kan aflezen, fantastisch.”
Als een vis in het water
“Zodra het besef er was hoe ik mijn manier van leven kon aanpassen, kwam er lucht. Sinds een paar jaar zorg ik voor meer rust en ontspanning en geef ik mijn creatieve kant meer ruimte. Wendelina bood mij de kans om mee te gaan naar presentaties die zij gaf als hoorprofessional. Ik voelde me als een vis in het water. Het bevorderen van deskundigheid rondom gehooraandoeningen bij organisaties en teams leiden keer op keer tot bijzondere ontmoetingen. Ze brengen zoveel inzicht, zingeving en voldoening dat ik ging nadenken over een switch in mijn carrière. Hoe kan ik mijn kwaliteiten en ervaring maximaal blijven inzetten?”
Ontdekkingsreis
“Ik heb een Master Arbeid, Organisatie en Management op zak en ben Senior Adviseur met veel ervaring in Human Resources. Mijn gehoorproblemen maken van mij een ervaringsdeskundige met expertise op het gebied van gehooraandoeningen en werk. Voor organisaties en werknemers bij wie gehoorproblemen spelen, wil ik me 100% inzetten. Zo gaf ik in juni dit jaar een presentatie tijdens een themamiddag voor de afdeling Veilig en Gezond Werken van de politie. En in september op de Landelijke Talentendag, een dag voor chronisch zieke politiecollega’s, was voor het eerst aandacht voor de impact van gehoorproblematiek op de werkvloer. Bijeenkomsten die door de opdrachtgever als zeer waardevol zijn geëvalueerd. Kennis en inzicht helpen medewerkers en werkgevers om interventies te doen, waardoor verzuim of uitval mogelijk vroegtijdig zijn te voorkomen. Vaak is het onwetendheid, zoals ook uit mijn verhaal blijkt. Door mijn achtergrond, eigen ervaringen plus alle ontmoetingen tot nu toe, weet ik nu wat anderen nodig hebben om zichzelf te helpen. Mensen reageren steeds weer verrast en soms ontroerd als zij beseffen hoeveel mogelijkheden en oplossingen er zijn. Een mooi resultaat van mijn eigen ontdekkingsreis. De cirkel is rond.”
Meer openheid en lef
“Nu wil ik een lans breken voor meer openheid en lef om je uit te spreken over je gehooraandoening. Zo kom je met elkaar sneller tot oplossingen. In mijn praktijk kunnen we samen in kaart brengen wat er aan de hand is en hoe je verder komt. Dit geldt voor werkgever, werknemer én voor professionals, zoals HR- of arbeidsdeskundigen die hierin een rol hebben. Ik weet dat het proces pittig kan zijn, maar vooral hoeveel positiefs er te ontdekken valt. Een schrijver zei ooit: ‘Soms is er moed nodig voor het vinden van je eigen geluk’.”
Tips van Regina
- Schrijf je vragen op. Ter voorbereiding op gesprekken met bijvoorbeeld een audicien, arts of werkgever is het handig om vooraf na te denken over vragen die je hebt. Door een beetje huiswerk te doen, kun je tot betere oplossingen komen.
- Ga uit van jouw persoonlijke situatie, talenten en kracht. Breng in kaart wat je hoorprofiel is. Laat je audiogram aan je uitleggen, net zo lang totdat jij goed begrijpt wat er aan de hand is met je oren. Welke luistersituaties zijn belangrijk voor je? In je werk, maar ook in je vrije tijd en met je gezin bijvoorbeeld. En denk er over na waar jij energie van krijgt.
- Betrek mensen in je naaste omgeving bij je situatie. Samen ben je zoveel sterker.
Relevante links
Door: marjolijn Publicatiedatum: 03 december 2018