Tinnitus, eerder een probleem van het brein dan van het oor
Elk spreekuur ontvangt KNO-arts Guido Dees meerdere patiënten met tinnitus. Het is een veelvoorkomend probleem en medisch helaas niet te verhelpen. Het is belangrijk dat mensen voor zichzelf achterhalen hoe ze grip krijgen op hun tinnitus. Verwachtingsmanagement is daarbij een belangrijke stap.
Credits: IZA Magazine, Gemaakt door ZUID Creatives Fotografie: Rene van der Hulst
“Tinnitus: je kunt het niet op een foto zien. Je kunt het niet meten. Het is een geluid wat de patiënt ervaart en de omgeving van de patiënt ervaart het niet. Je hebt subjectieve tinnitus, dus wat de patiënt waarneemt en anderen niet. Een piep een ruis, er zijn zelfs mensen die constant klassieke muziek waarnemen, maar waar het vandaan komt... Je hebt ook objectieve tinnitus waarbij de patiënt het waarneemt en de omgeving ook. Ik heb wel eens een patiënt gehad die zei: “Ik hoor een getik in mijn oor.” En dat ik met mijn eigen oor naar het oor van de patiënt ging en het zelf waarnam. Objectieve tinnitus is vaak te verklaren aan de hand van onwillekeurige spiertrekkingen van miniscule spiertjes die aan het trommelvlies vastzitten. Iedereen heeft wel eens een spiertrekking. Die spiertjes trekken dan aan het trommelvlies.”
“Tinnitus kan een ontzettende impact hebben op het leven van de patiënt. De meest gangbare hypothese over tinnitus is dat geluid verwerkt wordt in het brein en dat daar iets niet helemaal in goed gaat, waardoor het brein zelf dingen gaat aanvullen of uit elkaar haalt en weer verkeerd in elkaar zet. Dat zijn bepaalde ‘pathways’ om het zo te noemen. Het is eerder een probleem van het brein dan van het oor zelf. Op het moment dat die dingen niet goed gaan, heeft dat ook gevolgen voor andere delen van het brein, bijvoorbeeld het deel waar emoties gereguleerd worden, zoals op je gemoedstoestand. Dat is heel heftig, alsof er een eerste dominosteen omvalt en de rest meegaat. Dat kan echt uit de hand lopen.”
“Het merendeel van de patiënten met tinnitus vertelt het verhaal dat ze plotseling een geluid waarnemen: ‘Ik werd wakker met een piep, die gaat niet meer weg.’ Dat kan allerlei oorzaken hebben. Als KNO-arts is het mijn taak om in ieder geval medische oorzaken uit te sluiten. We zien vaak de combinatie van gehoorverlies en tinnitus. Of gehoorschade en tinnitus. Maar het is niet gezegd dat daar altijd een relatie is. Er zijn mensen met een perfect gehoor die toch in ernstige mate lijden aan tinnitus. En je hebt ook mensen die doof zijn. Geen meetbaar functioneel gehoor hebben maar toch tinnitus ervaren.”
“Vind ik geen medische oorzaak dan volgt een lastig gesprek met vaak een onbevredigend resultaat. Wat buitengewoon belangrijk is verwachtingsmanagement. Je moet mensen gewoon heel duidelijk zeggen: dit is wat ik denk dat het probleem is en naar verwachting zal daar niet direct iets aan te doen zijn. Veel van de oplossingen voor tinnitus liggen bij de patiënt zelf. Daar kan ik als dokter niets aan doen. Er zijn verschillende trainingen en ook fysieke dingen die je kan doen. Hoortoestellen leveren vaak een flinke verlichting op voor de patiënt. Er komt dan meer geluid binnen van buitenaf, waardoor de ruis naar de achtergrond verdwijnt. Op die manier heeft de tinnitus minder impact, zo kunnen er weer een aantal dominostenen rechtop worden gezet.”
“Ik denk dat er veel steun te vinden is bij lotgenoten, mensen die dezelfde ervaringen hebben. Er zit veel kennis bij patiënten zelf. Doe dit, doe dat. Daar valt zeker iets te halen. Soms heeft het ook te maken met iets simpels als een verhoogde spierspanning in de nek. Er zijn mensen die ontzettende tinnitus hadden en vervolgens naar een fysio- of naar een chiropractor gaan en daar ontzettend veel baat bij hebben gehad. Het is niet één probleem met één oplossing. Is het te verhelpen? Dat niet. Maar is er op goede wijze mee te leven? Zeker wel, het is slechts de kunst om te achterhalen op wat voor wijze dat het beste gaat.”
Relevante links
Publicatiedatum: 31 januari 2019