Hoe breng je auditieve diversiteit tot uiting via kunst?
Heb je je wel eens geërgerd aan het geluid van een handendroger in een openbaar toilet? Professor Drever (Goldsmiths Universiteit te London), die zich verdiept in 'akoestische ecologie en geluidskunst' heeft deze ergernis onderzocht. Er zijn verschillende oorzaken aanwijsbaar. Eén ervan is tinnitus. Het is moeilijk uit te leggen waarom mensen met oorsuizen soms (meer) last hebben van bepaalde geluiden. Daar komt nog bij dat mensen met tinnitus vaak een verschillend geluid horen. Professor Drever wil deze auditieve diversiteit via kunst tot uiting brengen, zodat iedereen meteen begrijpt wát tinnitus nou eigenlijk is. Maar doe je dat?
Dit lijkt een onmogelijke opgave, maar filmmakers zijn al langer met dit onderwerp bezig. De meeste pogingen om het publiek kennis te laten maken met oorsuizen monden uit in een stereotype. Iemand hoort een pistoolschot of een explosie, waarna het grote 'tinnitus-moment' volgt: het publiek hoort een zeer harde, intense en hoge toon. Deze toon is altijd kort, zodat je maar een korte indruk krijgt. In tegenstelling tot de realiteit, want tinnitus heb je vaak voor de rest van je leven. Daarbij komt ook nog dat de waargenomen geluiden verschillen per persoon. Daarnaast kun je je afvragen wat het publiek ervaart bij een tinnitus-nabootsing in een film. Als er toevallig een hyperacusispatiënt in de zaal zit, dan kan dat vervelende gevolgen hebben. Dat is professor Drever, die ook last heeft van tinnitus, overkomen toen hij onderzoek deed. Door een te luide klank heeft hij nog dagen erna overgevoeligheid voor geluid en extra oorsuizen gehad.
Zoektocht naar kunstvorm
Kunst is een belangrijk medium om jezelf uit te drukken. Daarom zou het geen probleem moeten zijn om aan een groot en divers publiek uit te leggen wat de invloed van alle verschillende tinnitusgeluiden met mensen doet. Achter iedere tinnituspatiënt zit een levensverhaal, vaak beïnvloed door de aandoening. Deze verschillende levens en geluiden maken het voor de onderzoekers lastig om een kunstvorm te vinden die al deze auditieve diversiteit samenbrengt. Daarnaast noemen de onderzoekers ook nog het probleem van verschillende ruimtes, een verschil in achtergrondgeluiden en diversiteit in akoestiek. Hierdoor kan het tinnitusgeluid anders gaan klinken. Een grote uitdaging dus voor klankkunstenaars.
Experimenteel project
Om deze uitdaging werkelijkheid te maken, wordt begin 2021 een experimenteel project aangekondigd in de media. Het doel van dit project is om een kunsttentoonstelling met diverse workshops over auditieve diversiteit te maken, dat eind 2021 plaatsvindt. De uitdaging ligt vooral in de creatieve weergave van tinnitus: hoe diversiteit in tinnitus klinkt, hoe deze klanken in verschillende ruimten en omgevingen veranderen en hoe verschillende luisteraars - dus ook luisteraars met tinnitus en/of hyperacusis - deze klanken ervaren. Experimentele muziek kan een uitingsvorm hiervoor zijn. Met dit project hopen de onderzoekers een bijdrage te kunnen leveren aan wetenschappelijke studies naar tinnitus. Als het hen lukt om door kunst erkenning te krijgen voor de diversiteit van tinnitus, dan maakt dat toekomstig onderzoek wellicht makkelijker om beter in te spelen op deze verschillen in tinnitus. Maar er is nog een ander aspect dat ook in deze kunstvorm terug moet zijn te vinden. Namelijk, welke filosofie de bijdrage van tinnitus aan kunst en aan de maatschappij kan geven en omgekeerd. Genoeg uitdagingen dus om mee aan de slag te gaan.
> Dit is een samenvatting, gemaakt door de commissie tinnitus & hyperacusis van Hoormij∙NVVS, van één van de lezingen/presentaties die plaatsvond tijdens
de online conferentie van de British Tinnitus Association.
Lees ook:
Publicatiedatum: 10 december 2020