Evenwichtsorgaan belangrijk voor blikstabilisatie, perceptie en houdingsgevoel
Hoe werkt het evenwichtsorgaan samen met het visueel systeem? Dit was een centrale vragen die ter sprake kwam tijdens het Webinar Ogen in Balans, dat Hoormij∙NVVS organiseerde. Die samenwerking heb je nodig om de wereld om je heen goed te kunnen waarnemen en om je te kunnen verplaatsen. Het evenwichtsorgaan is belangrijk voor de blikstabilisatie, de perceptie en bij ons houdingsgevoel.
Door: commissie duizeligheid en evenwicht
Aan de ene kant moeten je ogen vrijwillig kunnen bewegen om van het ene object naar het andere te kijken. Dit kan door middel van ‘gladde’ bewegingen, zoals het volgen van een vogel in de lucht. En met snelle sprongen (saccades). Dat doe je bijvoorbeeld tijdens het lezen of als je rondkijkt. Ook moeten je ogen in alle richtingen kunnen stabiliseren tijdens onwillekeurige bewegingen van het hoofd of lichaam.
Reflexen
Je gebruikt hiervoor twee reflexen: de vestibulo oculaire reflex (VOR) en de optokinetische reflex (OKR). Deze twee reflexen vullen elkaar aan. De VOR werkt vooral goed tijdens snelle draaibewegingen van het hoofd, terwijl de OKR vooral goed werkt bij langzame draaiing van de wereld om ons heen. De VOR komt tot stand door een samenwerking van het linker en rechter evenwichtsorgaan. In het evenwichtsorgaan bevinden zich in de halfcirkelvormige kanaaltjes haarcellen die voortdurend zenuwimpulsen afgeven naar de hersenstam. Als het hoofd stilstaat, is het aantal zenuwimpulsen in linker en rechter orgaan precies gelijk. Maak je een draaiing met het hoofd, dan nemen de impulsen in het ene kanaal af en in het andere kanaal toe. Door de informatie uit linker en rechter kanaal te vergelijken, wordt in de hersenstam bepaald, of je stilstaat of beweegt.
Verstoorde samenwerking tussen evenwichtsorganen
Het evenwichtsorgaan is via de hersenstam op een ingenieuze manier verbonden met de - twee keer zes - oogspieren. Deze zorgen ervoor dat de ogen tijdens lopen, fietsen, autorijden stabiel gericht kunnen blijven op datgene waarnaar je wilt kijken. Door verschillende oorzaken kan de samenwerking tussen het linker en rechter evenwichtsorgaan verstoord raken. Dit kan een overprikkeling zijn, zoals bij de ziekte van Ménière, BPPD, of vestibulaire neuritis, of een uitval van het evenwichtsorgaan (bijvoorbeeld als gevolg van schadelijke stoffen: ototoxiciteit). Als de aandoening eenzijdig is, raakt ook de balans in de aansturing van de ogen verstoord.
Oogbewegingen
In de hersenstam wordt dit geïnterpreteerd als een draaiing. Daardoor ontstaan er onwillekeurige oogbewegingen, zoals nystagmus of oscillopsia. Deze abnormale oogbewegingen hebben tot gevolg dat de wereld niet meer scherp waar te nemen is. Vanuit de hersenstam lopen verbindingen naar de hersenschors, met name naar het pariëtale schorsgebied. Bij verstoringen in het evenwichtssysteem raakt ook dit gebied van slag en kun je duizelig worden. Als ook de ogen niet stilstaan wordt het gevoel van duizeligheid nog eens versterkt.
Als beide zijden van het evenwichtsorgaan uitvallen, is er weliswaar geen onbalans tussen links en rechts, maar is wel de aansturing van de oogspieren verstoord en zijn deze mensen vooral aangewezen op de stabilisatie via visuele en houdingsgevoel.
Kortom: het evenwichtsorgaan is weliswaar klein en zit diep verstopt in onze schedel, maar het vervult een zeer belangrijke rol bij ons evenwichtsgevoel. Het is belangrijk voor de blikstabilisatie, de perceptie en bij ons houdingsgevoel.
Lees ook:
Publicatiedatum: 28 maart 2023