Duizeligheidsklachten? Vertigo training werkt!
Het online oefenprogramma Vertigo Training blijkt een effectieve behandeling voor chronische duizeligheid. Het programma is ontwikkeld door Amsterdam UMC in samenwerking met de University of Southampton. Onderzoeker en huisarts-in-opleiding Vincent van Vugt wil het liefst dat het programma na de testfase gratis beschikbaar komt voor zoveel mogelijk mensen.
Tekst: Isabel Timmers
In de Tweede Wereldoorlog ontwikkelden Cawthorne en Cooksey oefeningen voor de revalidatie van soldaten die terugkeerden van het front en die leden aan duizeligheidsklachten. De oefeningen zijn in de loop der jaren verfijnd, maar in de basis niet veranderd. Ze werken bij de vorm van duizeligheid die ‘vertigo’ wordt genoemd: het gevoel dat de omgeving beweegt of dat iemand zelf beweegt. Mensen die hier last van hebben, worden duizelig als ze snel hun hoofd bewegen of kijken naar snel bewegende zaken. De oefeningen kunnen ook Ménièrepatiënten helpen na een aanval van draaiduizeligheid. Ze zijn niet geschikt om de draaiduizeligheidsaanvallen te voorkomen. Van Vugt: “De kwaliteit van het bewijs dat de oefeningen effect hebben, is hoog. Uit 39 studies onder circa 2400 deelnemers blijkt dat de oefeningen vooral goede resultaten opleveren bij eenzijdige problemen met het evenwichtsorgaan. Bij dubbelzijdige aandoeningen zijn de resultaten ook goed, maar iets minder en nog iets minder bij centrale oorzaken in het brein.”
Zelfhulpbrochure
Professor Lucy Yardley van de Universiteit van Southampton ontwikkelde zo’n tien jaar geleden samen met de Britse Meniere’s Society een zelfhulpbrochure ‘Balance Retraining’. Die geeft uitleg over het nut van oefenen en voorbeelden van oefeningen vergelijkbaar met die van Cawthorne en Cooksey. Van Vugt: “De kern bestaat uit zes basisoefeningen. Stel dat je er vier fluitend kunt doen en twee lastig vindt, dan ga die twee langzaam opbouwen, terwijl je de andere vier afbouwt. In het boekje kunnen patiënten wekelijks noteren hoe ze de oefeningen uitvoeren en met welke resultaten. Dat boekje was de basis voor een website met een onlineprogramma, interactief en meer gepersonaliseerd. Filmpjes bij de oefening laten zien hoe je ze moet doen. Bovendien past de website de zwaarte van de oefeningen aan op basis van de duizeligheidsklachten van de gebruiker. Uit een Engels onderzoek in 2015 onder driehonderd mensen - waarbij de helft de site gebruikte en de andere helft alleen het boekje - bleek dat met het onlineprogramma duizeligheidsklachten substantieel verminderden.”
Nederlandse versie
Van Vugt ontwikkelde en testte met zijn onderzoeksteam een Nederlandse versie van de website. Met hoopvolle resultaten. “We onderzochten drie testgroepen: een groep met alleen het onlineprogramma, een groep met online en twee keer ondersteuning door een fysio aan huis en een groep zonder onlinetraining, met de gebruikelijke zorg.” Alle deelnemers waren vijftig-plus en hadden chronische duizeligheidsklachten die verergerden bij hoofdbewegingen. Ze zijn benaderd via hun huisarts. Circa zestig huisartsenpraktijken werkten hieraan mee. Zes weken lang deden de deelnemers twee keer per dag eenvoudige hoofd- en nekbewegingen. De fysio richtte zich de eerste week vooral op uitleg en op hoe de oefeningen werden uitgevoerd. De derde week ging het meer om aandacht voor therapietrouw.
Onderdeel leefstijl
Het onderzoek richtte zich op de resultaten na drie en zes maanden. “De groepen die online trainden – zowel met als zonder fysio – hadden minder last van angst, beperkingen en duizeligheid. Een aantal mensen gaf ook aan minder somber te zijn. Het verrassende was dat we vooraf verwachtten dat mét fysiobegeleiding de ultieme behandeling zou zijn. Maar wat bleek: de groep die alleen online trainde, boekte nog iets betere resultaten. Mogelijk door een grotere ‘sense of ownership’. De groep die fysio kreeg was daar wel blij mee, maar de helft zei dat ze er ook zelf wel uitkwamen.” Ook bleek dat veel deelnemers na het onderzoek doorgingen met de oefeningen. “De vestibulaire revalidatie ging deel uitmaken van hun leefstijl. Een vrouw deed de oefeningen bijvoorbeeld onder de douche. Als ze te makkelijk worden, kun je ze ook doen in situaties die lastig zijn. Zo ging iemand die misselijk werd in de bus, de oefeningen juist daar doen.”
Tot het randje
Dat past helemaal bij het idee: zoek op wat je duizelig maakt en ga die bewegingen maken. “Dat is in het begin spannend, maar het zorgt er op termijn voor dat het beter gaat. Doordat je het evenwichtssysteem gaat stimuleren, kun je in het begin van de training wel meer duizeligheid en misselijkheid ervaren. Vergelijk dat maar met spierpijn als je net begint te trainen voor de marathon. Het hoort erbij en is tijdelijk. Als die klachten een dag aanhouden, is het advies om het wel te blijven doen, maar iets rustiger. De kunst is om steeds tot het randje te gaan en dan te stoppen, niet eroverheen te gaan. Veel mensen kunnen na een week al meer dan ervoor. Ook mensen met jarenlange klachten. Bijzonder dat zoiets simpels zo’n effect kan hebben.”
Ook voor jongeren
Voor het onderzoek zijn mensen van vijftig jaar en ouder benaderd, maar de onlinetraining is voor iedereen geschikt, ook voor jongeren. “Duizeligheid is een van de meest voorkomende klachten in de huisartsenpraktijk. Het komt bij alle leeftijden voor, maar wel vaker bij ouderen. Zij ervaren ook meer beperkingen. Bovendien wilden we een website die voor iedereen gebruiksvriendelijk is, dus ook voor ouderen. Daarom hebben we een wat grotere letter gebruikt en is er meer uitleg hoe je de site gebruikt.” Wat betreft de diagnose is bewust gekozen voor een zo breed mogelijke doelgroep. De helft van de mensen wist niet wat de oorzaak van de klachten was. “We willen met de training ook de huisartsen ondersteunen. In de eerstelijnszorg zie je vaak nog geen definitieve diagnose. In de toekomst is het wel bedoeling om te gaan kijken naar effecten bij verschillende diagnoses.”
Na de testfase
Na de succesvolle testfase is het Van Vugts droom om de site gratis en voor zoveel mogelijk mensen in Nederland aan te bieden. Zover is het nog niet. “We hebben een subsidieaanvraag ingediend bij Zonmw, daar moeten we nog op wachten. Ook moeten we zorgen voor veilige en voldoende servers. Tijdens de test draaiden we op de servers van de Universiteit van Southampton, maar door de Brexit kan dat niet meer. Daarnaast wordt de site gezien als medisch hulpmiddel en moet daardoor aan allerlei EU-richtlijnen voldoen, ook voor de privacy. Hopelijk is de site eind van het jaar of begin 2021 in de lucht. De Engelse site is wel online, dus wie Engels beheerst kan daar nu al terecht. Het is dezelfde inhoud, al hebben wij wel een kleine make-over gedaan.”
Over Vincent van Vugt
Vincent van Vugt (1988) is sinds 2016 promovendus bij de afdeling huisartsgeneeskunde van het Amsterdam UMC, locatie VUMC. In 2012 behaalde hij zijn Master Geneeskunde aan de Universiteit van Maastricht. Hij combineert zijn onderzoek naar online vestibulaire revalidatie in Amsterdam met een opleiding tot huisarts.
Dit vind je misschien ook interessant:
Publicatiedatum: 15 juni 2020