Erik Jan heeft last van tinnitus; 'Als dit is wat het is, wat dan?
Aan de buitenkant kan je niet vermoeden dat het rijtjeshuis van Erik Jan Hartemink (45), zijn vrouw Marije, hun zoon Siebe en labrador Gijs, je zo omhelst bij binnenkomst. Warme kleuren op de muren, een gezellige bank en een knapperend haardvuur geven een gevoel van rust en thuiskomen. Erik Jan: “Dat hebben we ook willen creëren. Als je hier binnenkomt, mag je jezelf zijn.” Een mooie ambiance voor een gesprek. Over hard werken, stress, omgaan met tegenslagen en het leren kennen van en luisteren naar je lichaam. “Als je je strijd verplaatst en omzet in oprechte nieuwsgierigheid naar de oorsprong kunnen er mooie dingen gebeuren.”
Tekst: Marjolijn Dekker Foto’s: Chantal Rison
Erik-Jan beschrijft zichzelf als sensitief, een beelddenker, harde werker, een verbinder. Hij is 28 jaar en ruim vijftig uur in de week aan het werk voor een consultancy bureau als hij de diagnose zaadbalkanker krijgt. In 2002, ongeveer een jaar, vier chemokuren en drie operaties verder, is hij kankervrij en gaat weer fulltime aan de slag. De chemo’s blijken echter niet zonder gevolgen. Erik Jan legt uit: “De stof cisplatinum uit de chemo heeft een toxische werking. Dit heeft er bij mij voor gezorgd dat de trilharen in mijn oren niet meer functioneren. En je hersenen hebben die prikkeling van je trilharen nodig om goed te functioneren. Nu die verbinding wegvalt, produceren mijn hersenen zelf een (fantoom)geluid: tinnitus.”
Een leven zonder stress
“Geluiden met een hoge frequentie in een laag volume hoor ik niet meer, bijvoorbeeld de deurbel. Dus, als een bepaald geluid zachter is dan mijn piep, dan neem ik dat niet meer waar.” Het bezoek aan de KNO-arts levert niet veel op. “Ik kreeg een koptelefoon op, waardoor geluidjes te horen waren en tegelijkertijd deden ze er een soort anti-ruis op om te kijken wat het doet met je piep. Bij mij werd het meer geprikkeld dan dat het rust gaf, dus dat ding mocht af. De conclusie van het consult was: ‘Dit is wat het is. Heel vervelend. We wensen u een leven zonder stress’.”
Mijn oren riepen: ‘stop, stop, stop’
“Ik ben wel een paar jaar van het ‘padje’ geweest, heb gestreden tegen iets wat ik niet wilde. In 2008 kwam er van alles samen. Inmiddels had ik Marije leren kennen, we kochten samen een huis, kregen een zoon en ik besloot te starten als zelfstandig ondernemer. Op deze manier kon ik meer mijn eigen agenda bepalen en hoopte ik meer rust te krijgen in mijn hoofd. Ik wilde niet meer in die ratrace zitten van je ‘je moet, je moet, je moet’, terwijl mijn oren steeds riepen: ‘stop, stop, stop’. Het werd steeds duidelijker dat ik op zoek moest gaan naar balans.”
Balans
De zoektocht naar balans blijft en blijkt een continu proces. In de tien jaar die volgen leert de ervaring dat er meerdere kanten van de medaille zijn. “Als zzp’er heb je weliswaar meer vrijheid, maar je moet wel opdrachten blijven binnen halen. Dat brengt ook spanningen met zich mee. Ik ben eigenlijk steeds minder gaan werken. Van veertig naar achtentwintig, naar vierentwintig en nu werk ik twintig uur per week. Sinds 2017 ben ik weer in dienst bij een werkgever. Mijn verdiencapaciteit is eigenlijk steeds minder geworden om balans te kunnen houden met mijn lijf. Stel je voor dat je iedere dag begint met 100% energie. Met die piep ben ik eigenlijk al 30 tot 50% per dag kwijt. Het is van invloed op mijn concentratievermogen en mijn energie. Ik moet rust pakken om mezelf niet in de vernieling te helpen. En dat is lastig, want bij mij is het glas altijd halfvol. Ik wil van alles, maar dat kan gewoon niet. Je moet accepteren dat dit is wat het is. Het maakt dat ik voortdurend afwegingen maak, kies wat ik echt belangrijk vind en wat ik wil doen. Het betekent dat ik regelmatig ‘nee’ zeg. Tegen uitstapjes met veel prikkels of geluid, zoals concerten, feestjes, de kroeg of verjaardagen. Bewust nadenken over wat ik belangrijk vind, geeft mijn leven ook meer verdieping. Ik heb een sterke band met mijn zoon en vrouw. We zijn hecht. Ik denk wel eens, als ik niet ziek was geworden, was ik in hetzelfde ritme doorgegaan. Hoe had mijn leven er dan uit gezien? Ik vind het niet leuk wat ik heb, nee, maar er is ook een andere kant.”
Als dit het is, wat dan?
“Je mag best verdrietig zijn, maar pak jezelf op. Durf jezelf te aanschouwen. Hoe moeilijk de dag ook is, er komt altijd een nieuwe dag. Geef niet op. Ik heb mezelf op een gegeven moment de vraag gesteld: als dit is wat het is, wat dan? Mijn antwoord: dan kan ik er mee leven. Als het antwoord is ‘Ik kan er niet mee leven’, dan is de volgende vraag: wat heb je dan nodig? in de wetenschap dat er geen directe oplossing voor is. Er zijn momenten geweest dat ik, omdat ik toch naar dat ene feestje wilde, er een extra piep bij kreeg. Momenten van paniek en machteloosheid waarop ik dacht: als het zo moet, laat dan maar.” Het doet denken aan een uitspraak van spiritueel auteur Eckhart Tolle: ‘Als je echt niet in staat bent om de situatie te accepteren en boos bent, accepteer dan je woede en onmacht. Dan breng je op een ander niveau toch acceptatie in de situatie en daarmee ruimte’. “Als ik die paniek dan kon accepteren lukte het om weer wat pragmatischer naar het probleem te kijken. Ik probeerde ‘erboven te gaan hangen’ en mezelf vragen te stellen als: wanneer is de piep heftiger, wanneer heb ik er last van, hoe ga ik om met mijn eigen lichaam en mag ik het van mezelf ook rustiger aandoen? Ik heb gemerkt dat als ik mijn focus verleg, de strijd verplaats en ruimte maak voor nieuwsgierigheid naar de werking van mijn lichaam, er minder weerstand is. Dat heb ik gewonnen.”
Systeemgeneeskunde
“Het lichaam is complex. Er is geen duidelijke remedie voor tinnitus en natuurlijk heb ik van alles geprobeerd op het gebied van behandeling. Zo ging ik naar een manueel therapeut, een psycholoog en heb ik hersenstimulatie gedaan in Antwerpen. Op een gegeven moment was ik klaar met al die ‘hoop’-dingen. Het kwam voor mij allemaal neer op: snap ik mijn lichaam? Ik heb niet meer de illusie dat die piep verdwijnt. Mijn doel is om zo goed mogelijk voor mezelf te zorgen. Daarom ben ik een aantal maanden geleden gestart met accupunctuur en bezoek ik daarbij een Chinese arts. De systeemgeneeskunde, het uitgangspunt van deze behandelingen, kijkt naar de mens als geheel, als systeem. Waar de reguliere geneeskunde vooral gericht is op de behandeling van ziekte, richt systeemgeneeskunde zich meer op preventie en het benaderen van gezondheid op individuele basis. Ziekte wordt gezien als een lichamelijke of geestelijke uiting van een verstoring in het algehele welzijn, die ontstaat doordat de energiehuishouding in de mens uit balans is. Ik heb geleerd dat de intensiteit van de piep iets zegt over de balans in mijn lijf.”
Dagelijks geluk
“Ik beleef de piep nu anders, het hele hoge is eraf en het rateltje minder heftig. Ik wil het niet bagatelliseren, oorsuizen, want ik heb het zelf. Ik ben niet anders, beter of slechter. De vraag is hoe je ermee omgaat. Je leert lichter denken als je je eigen overtuigingen kunt loslaten. Dan ontstaat ruimte voor verrassende inzichten. Je ontdekt jezelf opnieuw, ziet lichtpuntjes in wat er om je heen gebeurt en je krijgt oog voor het grote en kleine dagelijkse geluk. Tenminste, zo werkt het voor mij. Ik hoop dat ene die oplossing voor tinnitus ooit komt, maar ondertussen gaat het erom wat je in de tussentijd doet.”
Tips van Erik Jan
- Zorg voor oordoppen op maat
- Reduceer omgevingsgeluiden en maak bijvoorbeeld gebruik van een ruis onderdrukkende (noise cancelling) koptelefoon. Het voordeel? Het neemt een deel van het geluid van buitenaf weg. Je kunt je wat meer terugtrekken in je eigen wereld. Bose heeft hiervoor goede oplossingen.
- Loop weg als je ergens bent waar (te) veel prikkels zijn of geluid is.
- Zorg vooral goed voor jezelf.
- Neem mensen mee in wat het betekent dit te hebben. Begrip zorgt voor meer rust.
Dit artikel stond eveneens in Hoormij Magazine.
Relevante links
Door: marjolijn Publicatiedatum: 07 februari 2019